آثار فرهنگی اجتماعی و روانی فناوری اطلاعات روی انسان/تاثیر روانی و اجتماعی رباتهای دستیار سالخوردگان استفاده کننده از خدمات بهداشت و سلامت

پذیرش مدل تکنولوژی اقتصادی-اجتماعی-روان شناختی و استفاده آن

تاثیر روانی و اجتماعی رباتهای دستیار سالخوردگان استفاده کننده از خدمات بهداشت و سلامت

تاثیر فناوری اطلاعات بر جامعه

آثار فرهنگی اجتماعی و روانی فناوری اطلاعات روی انسان

عنوان انگلیسی: Psychological and social effects of robot assisted activity to elderly people who stay at a health service facility for the aged

عنوان فارسی: تاثیر روانی و اجتماعی رباتهای دستیار سالخوردگان استفاده کننده از خدمات بهداشت و سلامت

مقدمه:
با توجه به پیشرفت فناوری و تاثیر آن در پزشکی عمر انسان بیشتر شده ولی تعداد افرادی به دلایل مختلف نیاز به پرستار دارند افزاریش یافته است و به همین علت افرادی دیده می شوند به سال های آخر عمر خود را در موسسات مراقبت از سلامت می گذرانند. در این صورت با مشکلاتی مانند کمبود نیرو و مسئولیت پذیری او مواجه هستیم. پس ضروری است که کیفیت زندگی سالمندان افزایش یابد تا علاوه کاهش وابستگی و افزایش سلامت آنها هزینه ها نیز کاهش یابد. از گذشته ها گروهی بر این باور بودند که نعامل بین انسان و حیوان می تواند التیام بخش روح باشد و خصوصا با در نظر گرفتن سه اثر، روانی، فیزیکی و اجتماعی، درمان به کمک حیوانات در آمریکا مورد توجه قرار گرفته است. علاوه بر این که درمان به کمک حیوانات در افراد کم توان، توانبخش و نشاط آور بوده باز هم اکثر بیمارستان های ژاپن بعلت نگرانی از اثرات منفی مانند آلرژی و عفونت و .... اجازه این کار را نمی دهند.

پس ربات هایی مانند حیوان ساخته شده است که که نمونه ای از یک مخلوق احساسی مصنوعی است. این ربات ها بدنی فیزیکی دارند و با انسان تعامل فیزیکی دارند. احساس انسان ضمن ارتباط با این ربات ها تحریک می شود این احساس می تواند مثبت یا منفی باشد درا ین تحقیق رباتهای حیوانی گربه ای و فک آبی و تاثیرشان مورد بررسی قرار می گیرد.

در استفاده از ربات فک آبی جهت درمان کودکان در بیمارستان دانشگاه، حال روحی کودکان در اثر تعامل با این ربات ها بهتر می شود. ربات ها کودکان را به ارتباط با هم و مراقبت از خود تشویق می کنند. همچنین این ربات ها را در مرکز ارائه سرویس روزانه به سالمندان نیز به کار بردیم و در نتیجه وجود این ربات ها حال روحی افراد بهبود یافت و توجه آنها را به عدم حضور پرستاران کاهش داد.در ادامه تاثیرات ربات فک آبی عادی را رباتهای فک آبی دارونما مقایسه می کنیم.

ربات فک آبی
این ربات به منظور جهت تعامل با انشان ها ساخته شده و به شکل یک بچه فک آبی سه هفته ای است. دارای قوای درکی لامسه، بینایی، شنوایی بوده و دارای 7 محرک جهت حرکت در قسمت های چشم، گردن و دستها بوده و وزن آن سه کیلوگرم است.همچنین دارای سیستم تولید رفتار در به دو صورت فعال و واکنشی و روانی، در دو سطح سلسله مراتبی و فرآیندی می باشد.در رفتار فعال این ربات دو لایه دارد. قشر برنامه ریزی تعامل وضعیت درونی را تغییر داده و شخصیت ربات را شکل می دهد. لایه دوم سطح تولید رفتار است که در آن پارامتر های واکنشی مهم رفتارهای فعال را شکل می دهد و این موضوع حدس زدن رفتار ربات را مشکل می سازد. در ضمن این ربات دارای حافظه بوده و پس از مدتی می تواند الگوی رفتاری صاحب خود را مدل نموده و رفتار متناسب با آن داشته باشد.

در رفتار واکنشی در این نوع رفتار ربات به محرک های سریع واکنش سریع نشان می دهد. به عنوان مثال زمانی که صدا بلند شود ربات به سمت آن نگاه می کند. همچنین در رفتارهای روانی این رباتها طبق ساعت تعبیه شده دارای ساعت شب و روز بوده و دارای احساساتی مانند خواب می باشد.

ربات های فک آبی دارونما
تجربه نشان داده است که علت ازبین رفتن علاقه نسبت به اسباب بازی، دامنه محدود فعالیت و در نتیجه قابل پیش بینی بودن آن است. با این فرض برنامه هایی برای ربات تعبیه کرده و آن را با رفتارهایی به شکل زیر می سازیم که در قسمت رفتارهای فعال دارای فعالیت های چشمک زدن، حرکت دادن دستها و سر و همچنین حالت گریه کردن بوده و در قسمت رفتارهای واکنشی دارای گریه کردن متفاوت، بالابردن سر و فعالیت کمکی برای افراد مسن باشد.

مراکز خدمات بهداشتی مورد بررسی، مرکزی سات که خدمات مختلفی از قبیل توانبخشی و مراقبت روزانه از افرادی که نیاز به نگهداری دارند ارائه می کند. زمانی که شروع به بررسی این مرکز شد، 100 نفر در آن نگهداری می شدند که 30 نفر از آنها مبتلا به جنون بوده و بقیه که در بلوک های A,B بودند افراد مسن بودند که تحقیق ما بر روی افراد مسن انجام شد. همچنین برخی از این افراد مسن فابل برسی نبودند و نهایتا 23 نفر ا بلوک A و 12 نفر از بلوکB مورد بررسی قرار گرفتند.

روشهاس فعالیت
ربات عادی برای افراد ساختمان B و ربات دارونما برای افراد ساختمان A در نظر گرفته شدند و ارتباط بین افراد دو ساختمان قطع شد. اجازه ندادیم افراد مسن را متوجه تفاوت ربات ها شوند. هر گروه با هر نوع روبات به مدت سه هفته و چهار روز در هفته و 1 ساعت در روز تعامل داشته باشند. این ارتباط به این صورت بود که ربات روی میز گرد قرار گرفته و افراد دور آن می نشینند و ربات با زمانهای یکسان در اختیار افراد قرار گرفت.

روش ها ارزیابی
جهت بررسی وضعیت افراد قبل بعد از ارتباط با ربات اطلاعات مقیاس چهره، شرایط خلقی و نظرات پرستاران جمع آوری می گردد. وضعیت روحی از طریق مقیاس چهره به این صورت می باشد که از وضعیت های مختلف چهره عکسبرداری می گردد و وضعیت موجود از طریق مقایسه با این عکس ها مشخص می گردد. همچنین POMS یکی از پرسشنامه های محبوب جهت نشان دادن حالت روحی افراد است.

نتایج ارزیابی
نتایج مقیاس صورت و POMS یک هفته فبل از آشنایی افراد با ربات ها و همچنین هفته دوم و سوم آشنایی بررسی گردید. پس از بررسی مقیاس چهره مشاهده شد تعامل بین ربات عادی و دارو نما حال روحی افراد را بهتر کرده است همچنین نتایج POMS نشان داد که تعامل بین این رباتها افسردگی و دلمردگی به اندازه قابل توجهی را بهبود می بخشد. حتی فاکتور هایی مانند استرس، خشم، دشمنی و پریشانی در این افراد کاهش یافته و به آرامش نسبی رسیده اند.

با توجه به نظرات پرستاران افراد هر دو گروه مشتاقانه با رباتها تعامل می کنند و رباتها باعث خنده و شادی آنها شده و آنان را به ارتباط با هم تشویق می کنند. همچنین در حالی علاقه افراد به ربات عادی کاهش می یابد، این علاقه به ربات دارونما کم نمی شود و بعبارت دیگر نتایج هر دو گروه یکسان است.

بحث ها
ما تاثیر ربات ها را روی افراد مسن بررسی نمودیم و تاثیر دو نوع ربات عادی و دارونما را مقایسه کردیم و نتایج در هر دو مورد مثبت بود و باعث کاهش افسردگی و دلمردگی و .... گردیده و حال روحی آنها را بهتر نموده است. همچنینی بر خلاف تصور ما افراد علاقه خود را به ربات دارونما به مرور زمان از دست ندادند.

نتیجه
ما به مدت 4 هفته رباتهای به شکل فک آبی دارو نما و معمولی را برای تعامل با سالمندان در مرکز مراقبت به کار بردیم و اثرات این دو نوع را با هم مقایسه نمودیم و مشخصی شد که تعامل با هر دو نوع اثرات فیزیکی و اجتماعی مثبتی بر روی سالخوردگان دارد. همنچنین از طریق آزمایش به این نتیجه رسیدیم که این ربات ها استرس افرادی که با آنها در تعاملند را کاهش می دهند.
منبع : http://www.ieeexplore.ieee.org/xpl/freeabs_all.jsp?arnumber=1242211