آموزش زبان گیلکی/واژه‌شناسی

ویکی‎کتاب، کتابخانهٔ آزاد
اصوات واژه‌شناسی ضمایر
آموزش زبان گیلکی


واژگان زبان گیلکی از ریشه ایرانی هستند و با سایر زبان‌های ایرانی در این زمینه مشابهت دارد. همبستگی واژگانی میان گیلکی و سایر زبان‌های شمال غربی ایرانی به ویژه زبان مازندرانی، تالشی، کردی و بلوچی بیشتر است. با این وجود واژه‌های دخیل فارسی و اصطلاحات روزمره فارسی در این زبان کاملاً مشخص است. در زبان گیلکی مانند فارسی تحلیلی اما اسم‌ها صرف می‌شوند. زبان گیلکی از هشت حالت صرفی اسم در ایرانی باستان سه حالت نهادی، اضافی و مفعولی را نگهداشته‌است. هرچند که ستاک و ماده اصلی اسم همان حالت نهادی آن است و پایانه صرفی، آنگونه که در ایرانی باستان بوده در این زبان باقی نمانده‌است. همچنین این زبان فاقد تثنیه و جنس دستوری است. پسوند اسم جمع ساز در زبان گیلکی (ẚn) است.

صرف اسم در زبان گیلکی:

صرف حالات واژه (per) به معنی پدر

مفرد جمع
نهادی پئر پئران
مفعولی پئرأ پئرانأ
اضافی پئره پئرانه

نمونه واژگان[ویرایش]

شماری از واژه‌های گیلکی با برابر فارسی و انگلیسی آن در اینجا به الفبای فونتیک بین‌المللی آوانویسی شده‌است:

گیلکی انگلیسی فارسی فارسی آوانویسی شده
ديم face روی/چهره ruy/čehreh
زأى / زأک baby/kid کودک/بچه kudæk/bæčé
پئر father پدر pedær
زمات time زمان zaman
مردˇ پئر father of the husband پدرشوهر pedær šohar
کرک hen مرغ خانگی morgh khanegi
مال cow گاو gāv
بۊجؤر/جؤر up بالا bāla
رۊجا/أسأره star ستاره setare
کؤر/کيجا/کيلکا/لۊى/لاکۊ girl دختر doxtær
رِى/ريکا/وچه boy پسر pesær
گرزک/سيفتال bee زنبور zanbur
پيچا/پيچه cat/pussy cat گربه/پیشی gorbe/piši
نسا/ساىه shadow سایه saye
وارگادن / اورگانن to hang آویزان کردن/آویختن avixtan/avizan kardan
پيلله great بزرگ bozorg
کاراش / فکشن to draw on the ground کشیدن به دنبال be donbal kešidan
فۊدۊشتن / اودوشتن to suck مکیدن makidan
واستن appetite or desire اشتها یا میل ešteha یا meyl
فۊدن / فوکودن pouring of liquids ریختن مایعات rixtan e mayeāt
ليسک lubricious لیز / سور liz/sor
کرچ brittle ترد و شکننده tord o šekanande
دار tree درخت där o deraxt
ملجه/چيچيني sparrow گنجشک gonješk
میلام / لانتی Snake مار mar
أولاکو / آب لاکو Turtle لاک پشت laakposht