فیزیکدان نظری، آلبرت اینیشتین که از حکومت آلمان نازی به آمریکا مهاجرت کرد، نمونه‌ای از فرار مغزها در نتیجهٔ تغییرات سیاسی است.
پدیده فرار مغزها هرچند در کشورهای توسعه یافته نیز وجود دارد، اما به صورت فراگیر در کشورهای در حال توسعه بیشتر به چشم می‌خورد.
فرار مغزها بستگی به شرایط گوناگونی دارد که در نگاهی عمومی می‌توان در شرایط نابسامان اقتصادی، شغلی، سیاسی و امنیتی و اجتماعی و فرهنگی خلاصه کرد.
در مقابل، علل جاذبه‌ای در کشورهای مقصد مغزها وجود دارد که باعث جلب توجه آنان می‌شود. این عوامل عبارت اند از: فرصت ادامه تحصیل، رفاه اجتماعی، تعادل هزینه و درآمد، سامانه آموزشی کارآمد، رفاه اقتصادی، آزادی سیاسی و اجتماعی، وجود فرصت‌های شغلی و امنیت شغلی و نبود «بند پ» به عنوان مانعی بزرگ برای موفقیت.
برای جلوگیری از فرار مغزها راه‌های مختلفی وجود دارد. انجام دادن پژوهش‌هایی برای یافتن استعدادهای پنهان در داخل کشور، تحقیق برای یافتن علت مهاجرت نخبگان و هموار کردن موانع پیش رو، جمع‌آوری مجموعه‌های آماری از محقّقان و متخصّصان خارج از کشور و بررسی علل و دسته‌بندی آنها، معرفی نخبگان مقیم خارج از کشور به مراکز علمی و پژوهشی داخل کشور جهت توسعه ارتباطات.
