فرهنگ نجوم/منظومه شمسی/خورشید/لکه های خورشیدی
| خورشید | لکه‌های خورشیدی | ساختار خورشید |
| فرهنگ نجوم |
لکه‌های خورشیدی محل‌هایی بر سطح خورشید هستند که دمایشان از دمای مناطق اطرافشان کمتر است. میدان مغناطیسی در لکه‌های خورشیدی بسیار قوی است و مانع از جریان همرفت مواد را از زیر سطح ستاره و موجب سردتر شدن لکه‌ها می‌شود. دمای لکه‌های خورشیدی بین ۴۰۰۰ تا ۴۵۰۰ کلوین و دمای سطح خورشید ۵۷۰۰ کلوین است. به همین دلیل آنها تیره تر از سطح ستاره به نظر می‌رسند.
دوره‌های خورشیدی
[ویرایش]
لکه‌های خورشیدی از سال ۱۷۰۰ میلادی رصد شده‌اند. داده‌های رصدی از دهه ۸۰ قرن بیستم نشان می‌دهند که تعداد لکه‌های خورشیدی با شدت تابش خورشید مرتبط است. جالب این که هر چه تعداد لکه‌ها بیشتر باشد، شدت تابش نور خورشید بیشتر است، چون که مناطق اطراف لکه‌ها درخشان تر اند.
تعداد لکه‌های خورشیدی از شمارش گروه‌های لکه‌ها و لکه‌های جدا از هم به دست می‌آید. هر گروه لکه‌های خورشید به طور متوسط ۱۰ لکه دارد؛ بنابراین تعداد کل لکه‌های خورشید جمع تعداد لکه‌های جدا از هم به اضافه تعداد گروه‌ها ضربدر ۱۰ است.
نمودارهای ماهانه‌ای که از شمارش لکه‌های خورشیدی به دست می‌آیند نشان می‌دهند که تعداد لکه‌هایی که بر سطح خورشید دیده می‌شوند طی دوره‌های ۱۱ سالهای کم و زیاد می‌شود.
کمینه ماندر (Maunder Minimum)
[ویرایش]بررسی رصدهای خورشید بین سالهای ۱۶۴۵ تا ۱۷۱۵ نشان می‌دهند که تعداد لکه‌های خورشید در آن زمان بسیار کاهش یافته بودند. این دوره کم فعالیتی خورشید با زمانی مصادف است که به آن عصر یخبندان کوچک می‌گویند، زمانی که رودخانه‌ها یخ بستند و مناطقی در ارتفاعات کم کوهستان حتی در تابستان‌ها هم پوشیده از یخ ماندند. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد خورشید دوره‌های کم فعالیتی دیگری را هم در گذشته سپری کرده است. فعالیت خورشید به طور مستقیم بر اقلیم زمین تأثیر می‌گذارد.
نمودار پروانه‌ای (Butterfly Diagram)
[ویرایش]
رصدهای خورشیدی نشان می‌دهند که لکه‌ها روی خورشید به شکل تصادفی پخش نشده‌اند، بلکه در فواصل خاصی از استوای خورشید قرار دارند. در ابتدای هر دوره خورشیدی لکه‌ها در عرض‌های میانی (شمالی یا جنوبی، به صورت قرینه نسبت به خط استوا) شکل می‌گیرند و تا پایان دوره به عرض‌های استوایی تر کوچ می‌کنند، طوری که نمودار پراکندگی لکه‌ها بر سطح خورشید طی یک دوره شبیه یک پروانه می‌شود.
فیزیک لکه‌های خورشیدی
[ویرایش]با این که شکل گیری لکه‌ها هنوز یک معماست، اما یقین داریم که لکه‌های خورشیدی بخش‌های قابل رؤیت جریان مواد مغناطیسی در منطقه همرفتی خورشید هستند.