آثار فرهنگی فناوری اطلاعات در جوامع انسانی متفاوت
. نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در رشد و توسعه جوامع انسانی
در این مقاله تلاش می‌شود تا با تعریفی صحیح از مقوله فن آوری اطلاعات و ارتباطات و رشد و توسعه جایگاه و نقش آن را در توسعه اقتصادی –اجتماعی جوامع با در نظر گرفتن گسترش سریع اینترنت و شبکه‌های ارتباطی و اطلاعاتی از قبیل ماهواره‌ها و تغییر نگرش مردم در کسب اطلاعات و برقراری ارتباط نسبت به قدیم و تاثیر آن در بهروری مورد بررسی قرار گیرد
مفهوم رشد و توسعه ● رشد دارای یک مفهوم کمی می‌باشد به این گونه هنگامی که بحث از رشد یک واحد صنعتی می‌شود منظور افزایش توان بهروری و افزایش تولید است. و هنگامی که بحث از رشد اقتصادی می‌کنیم منظور افزایش تولید ملی سرانه در یک دوره زمانی می‌باشد.
توسعه نیز به معنی بهبود و گسترش با وجود این که توسعه دارای جنبه‌های کمی نیز می‌باشد اما در واقع دارای یک مفهوم کیفی است. توسعه دارای ابعاد مختلفی است و مفهومی فراتر از رشد دارد بطوری که در برگیرنده تعریف رشد نیز می‌باشد. توسعه اقتصادی را می‌توان به این گونه نیز تعریف کرد: تغییر و تحولات بنیادی و زیر بنایی در نظام‌های اقتصادی و اجتماعی و سیاسی و فرهنگی جامعه که به موجب آن جامعه به رشد و شکوفایی دست می‌یابد.
در چند دهه اخیر ابداع روش‌های ارتباطی و تغییر نوع رفتارهای ارتباطی با به وجود آمدن روش‌ها و تکنولوژی‌های جدید و تاثیر آن در زندگی و کار بشر غیر قابل انکار است بوجود آمدن شبکه‌های ارتباطی و گسترش آنها مانند اینترنت و ماهوارها باعث شده است که مرزها روز به روز کوچکتر شود و شرایط کار و کسب در آمد تغییر کند و مردم دروافتاده ترین نقاط دنیا بتوانند براحتی با دیگر مردم جهان ارتباط برقرار کنند براحتی بتوانند از اخبار سایر نقاط دنیا با خبر شوند به وجود آمدن تکنولوژی‌های جدید در ارتباطات و بروز رساندن اطلاعات باعث شده است که بین در بین آژانسها و سازمان‌های اطلاع رسانی جنگ اطلاعاتی رخ دهد بگونه‌ای که تکس‌های خبری برای اعلام خبرهای بر سر صدم ثانیه رقابت می‌کنند در واقع شاید برای ما مهم نباشد که در حال حاضر قیمت لحظه‌ای شاخص‌های بورس به چه میزان تغییر می‌کند اما دانستن لحظه به لحظه این تغییرات برای یک سرمایه‌گذار بورس بسیار مهم و حیاتی است چرا که با دانستن سریع و بموقع می‌تواند اقدام به خرید یا فروش سهام خود کند و از این راه کسب در آمد نماید. این مهم تنها از راه اطلاع رسانی سریع به وسیله تکنولوژی می‌تواند فراهم شود که شخص بتواند از محل سکونت خود دست به خرید یا فروش اوراق خود ویا بگونه‌ای که داده و اطلاعات به سرعت و در زمانی غیرقابل تصور به اقصی نقاط جهان منتقل و در دسترس استفاده کنندگان قرار می‌گیرد و بسیاری از کارها را آسان نماید تغییر و تحول در زمینه کامپیوتر و بوجود آمدن تکنولوژی‌های جدید اطلاعات و ارتباطات گام موثری در این زمینه‌ها می‌باشد گیرد و بدون شک مهمترین و بزرگترین پیشرفت در زمینه فن CERN آوری اطلاعات و ارتباطات به ابداع "وب" توسط " تیم. برنرزلی " در اواخر سال ۱۹۸۰ در ، برمی گرد. د برای درک جایگاه وب، کافی است به ضریب نفوذ آن پس از ابداع توجه شود. تلفن پس از ۷۴ سال، رادیو پس از ۳۸ سال، کامپیوترهای شخصی پس از ۱۶ سال، تلویزیون پس از ۱۳ سال و "وب " پس از ۴ سال، موفق به جذب پنجاه میلیون استفاده کننده شده‌اند.
فناوری ارتباطات و اطلاعات بدونه شک تاثیر بسزا و گسترده‌ای در زمینه‌های اقتصادی و اجتماعی جوامع داشته است به گونه‌ای که حتی تبادل فرهنگ‌ها و نفوذ پذیری فرهنگی را از این میان می توان نام برد چرا که هر تکنولوژی شیوه‌ها و روش‌های خاص و اختصاصی خود را دارا می‌باشد و در این میان هنگامی که افراد با فرهنگ‌های مختلف از یک فناوری خاص برای تبادل اطلاعات و ارتباطات استفاده می‌کنند در واقع از یک نوع فرهنگ تقریبا مشترک برای این منظور بهره می‌برند و این باعث شکسته شدن مرزها و بوجود آمدن جامعه اطلاعاتی وسیع و گسترده و در واقع دهکده جهانی می‌باشد.
در مجموع فناوری اطلاعات و ارتباطات به عنوان یک فناوری جدید در دههٔ ۹۰ وارد بازار شد و به سرعت توسعه یافت. این فناوری به دلیل عمومی بودن آن با سایر فناوریها تفاوت اساسی دارد، به این معنی که تنها در حوزة فعالیت خود تاثیرگذار نیست، بلکه در کل فعالیتهای اقتصادی و غیراقتصادی تاثیر بسزائی در تسهیل انجام امور و بالا بردن بهره‌وری و کارائی دارد. و همکاران در بانک جهانی» گیانک» توسط «تاثیرفناوری اطلاعات و ارتباطات در رشد اقتصادی «مورد بررسی قرار گرفت که در این بخش به آن پرداخته می‌شود.
و همکاران در بانک جهانی «گیانگ» مطالعهٔ ● توسعهٔ فناوری اطلاعات و ارتباطات در طی ده‌های گذشته سیر سعودی و فزاینده‌ای داشته است و توسعهٔ بیش از پیش اقتصاد جهانی نیز در این مهم تاثیر گذاربوده. پیشرفتهای فناوری، رقابت، و کم کردن محدودیتهای تجاری در نهایت باعث کاهش قیمت کالاها و خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات شده که این باعث بوجود آمدن سایر انواع سرمایه‌گذاری‌های با استفاده از ابزار و تجهیزاتی که از فناوری اطلاعات و ارتباطات استفاده می‌کنند به جای نیروی کار و سرمایه به سبک سنتی شده است . بنابراین، سرمایه‌گذاری در این فناوری در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه افزایش یافته است. در واقع، هزینه‌های این فناوری در کشورهای در حال توسعه نسبت به کشورهای عضو با سرعت مضاعف در بین سالهای ۱۹۹۳ تا ۲۰۰۱ افزایش (OECD) سازمان همکاری و توسعهٔ اقصادی یافت.
افزایش تولید و استفادة از فناوری اطلاعات و ارتباطات و افزایش سرمایه‌گذاری در این فناوری به طور قابل ملاحظه‌ای به رشد اقتصادی و در کشورهای صنعتی در سالهای ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۰ کمک کرده است، مطالعات هکر و مورسینک در سال ۲۰۰۲، میانگین افزایش در رشد بهره‌وری کلیه عوامل را حدود یک سوم درصد در سال تخمین می‌زنند. این تغییرات در کشورهای مختلف (TFP) متفاوت بوده است. در ایالات متحده، افزایش در رشد بهره‌وری کلیه عوامل حدود نیم درصد تخمین زده شد.. تولید و گسترش این فناوری بازگشت سرمایهٔ بالائی را برای کشورهای صنعتی و درحال توسعه داشته است. برای نمونه، بازگشت سرمایهٔ مالزی در سرمایه گذاریهای فناوری اطلاعات و ۸ درصد در سال ۲۰۰۳ که حدود سه برابر بازگشت سرمایه گذاریهای غیر فناوری / ارتباطات ۴۴ ۴ درصد بوده است...
فناوری اطلاعات و ارتباطات این / اطلاعات و ارتباطات است که مقدار آن ۱۵
توان را برای دولتها ایجاد می‌کند که بتوانند بصورت کاراتر و بهتر به ارائه خدمات و تسهیل امور بار زیر مجوعه‌های اجتماعی با استفاده از نظارت گسترده و راهبردی توسط این فناورهای پیشرفته بنمایند به طوری که می‌توان باعث یگانگی فرهنگی و گسترش اهداف فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی در بین بخشهای دور افتاده و مرکزی کشورها نمود و حتی شرایط اقتصادی را بطور نسبی تسهیل بخشید و باعث یگانگی بین بخشهای روستایی و شهری با فرهنگ‌های متفاوت شد. بطور کلی دولتها برای متصل کردن جوامع روستائی دورافتاده و منزوی به مراکز شهری و همچنین فراهم کردن فرصتهای اقتصادی برای جوامع محروم می‌توانند از فناوری اطلاعات و ارتباطات استفاده کنند.
یکی از پدیده‌های مخرب جوامع در حال توسعه افزایش مهاجرت روستائیان به شهرها و نیز تضاد فرهنگی می‌باشد چراکه شرایط و امکانات کافی آموزشی که مهم ترین در نوع خود است در روستاها فراهم نمی‌باشد و در صورتی که اقدام اساسی صورت نگیرد و این روند ادامه یاب صنایع دامداری و کشاورزی بکلی باخطر مواجه می‌شوند. آشنایی و ایجاد امکانات ارتباطی و اطلاعاتی در بین روستاها می‌تواند باعث شود تا نیروهای جوان روستاها بدونه محدودیتهای خاص با علم روز آشنا شوند و این فناوری متواند نیروهای آگاه و خبرهای تحویل اجتماع نماید و نیز فرصت هیا شغلی متفاوتی را نیز برای آنها ایجاد کند و نیز باعث یگانگی فرهنگی و از بین بردن تضادهای فرهنگی اجتماعی شود. از این بین می‌توان به تبادل فکری یک فرد در یک نقطه دور افتاده با یک فرد دیگر در یک نقطه صنعتی و پیشرفته اشاره کرد اگرچه در سالیان دور این فکر غیر منطقی به نظر می رسید اما امروزه بسیار پیش پا افتاده است.
مطرح UNDP به عنوان یک ابزار مهم تمرکز زدائی در جوامع در حال توسعه توسط ICT اصولاً شده است. افزایش تولید فناوری اطلاعات و ارتباطات به تولید، اشتغال و نیز ایجاد بسترها و شرایط تجارتی و صادراتی کمک می‌کند.
فناوری اطلاعات و ارتباطات از سه طریق می‌تواند به رشد اقتصادی تاثیر بگذارد ۱ (رشد بهره‌وری کلیه عوامل در بخشهای تولید کنندة فناوری اطلاعات و ارتباطات؛ ۲ (تعمیق سرمایه ۳ (رشد بهره‌وری کلیه عوامل از طریق سازماندهی مجدد و به کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات. از جنبه‌های دیگری که فناوری ارتباطات و اطلاعات باعث رشد اقتصادی می‌شود جذب سطح بالائی از سرمایه‌ها به بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات است که باعث تولید محصولات جدید و کاهش قیمت این محصولات می‌شود. افزایش سرمایه‌گذاری در این بخش افزایش میزان سرمایه به کار می شود که این به معنی تعمیق سرمایه در فناوری اطلاعات و ارتباطات است. این فناوری باعث شده است که در انجام امور از هزینه فرست کمتری استفاده شود و با ایجاد ارزش افزوده و کاهش زمان در نیروی کار و سرمایه و سرعت بخشیدن در استفاده از منابع تولید و کاهش هزینه‌های تولید به بهروری و کارائی اقتصادی در تولید و خدمات بینجامد.
رشد اقتصادی سریع و متمرکزی که در مراکز شهری در کشورهای درحال توسعه صورت می‌گیرد اغلب به قیمت تخریب محیط زیست می‌انجامد. مثلاً یونسکو موسسه‌های تحقیقاتی در سراسر دنیا برای برای تمرکز بر مسائل اداره ابر شهرها در کشورهای درحال توسعه تعیین نموده است. برای جمع‌آوری و تحلیل و نظارت و سازماندهی در این خصوص که شامل کارکنان و مشاوران دانشمندان و برنامه ریزان این سازمان است اینترنت نقش ارتباطی وسیعی را ایفا می‌کند و باعث تسریع امور می شود. بهره‌وری اقتصادی، زیرساخت ارتباطات، عزم درونی، عدالت اجتماعی، رفاه توانمندی، مردم سالاری و توسعه پایدار از مولفه‌های اساسی توسعه اجتماعی اقتصادی است. این بخش، روشی سازمان یافته از طبقه بندی این ضروریات توسعه با بحث درباره هر کدام و تعامل آنها با استفاده از) 2000.(madon, اینترنت را فراهم می‌نماید
دانش و توسعه ● بین تولید و استفاده از دانش رابطه مستقیمی وجود دارد و در کشورهای توسعه یافته این رابطه مثبت بوده و نیز بدلیل استفاده از دانش برای تسهیل کارها و نیز و جود زیر ساختها مناسب و برنامه‌های توسعه‌ای تولید دانش نیز از رشد بالایی برخوردار است.
یکی از شاخص‌های مهمی که می‌توان برای سنجش موفقیت‌های توسعه‌ای برشمرد در آمد سرانه است در واقع می‌توان از این شاخص برای بررسی میزان تاثیر گزاری دانش بر توسعه که در نهایت منجر به افزایش در آمد سرانه شهروندان یک کشور می‌شود استفاده نمود به عنوان مثال میزان درآمد سرانه دوکشور سنگاپور و امریکا را مورد بررسی قرار می‌دهیم. طبق آمارهای جهانی در سال ۲۰۰۶ در آمدسرانه سنگاپور معادل ۴۳۳۰۰ دلار و امریکا معادل ۴۴۰۷۰ دلار بود اما در سال ۲۰۰۷ امریکا ۴۶۰۰۰ دلار و سنگاپور ۴۸۹۰۰ دلار بوده (این در ارقام بر اساس برابری نرخ دلار جهانی می باشد (در واقع یعنی شهروندان سنگاپوری نسبت به شهروندان امریکایی ثروتمند تر شده‌اند واین درحالی است که کشور سنگاپور صادر کننده تجهیزات و امکانات فناوری کامپیوتر است و از این راه کسب درآمد می‌کند و در این بین مردم این کشور نیز از این فناوری‌های روز جهانی و دانش آن بی بهره نیستند با وجود این که کشور امریکا کشور فوق صنعتی و ابرقدرت اقتصادی در جهان بشمار می‌رود و نیز کشور بزرگ و صاحب سرمایه است و شاید نیز این قیاس درست نباشد اما این اعدادو ارقام بیان گر این واقعیت هستند که عوامل دانش و فناوری‌های جدید روز و استفاده آن در جهت شکوفایی اقتصادی و توسعه در کشور سنگاپور که کشوری کوچک و کم جمعیت است باعث این پیشرفت شده است و استفاده موثر و موفقیت آمیز از دانش عامل اصلی شکوفایی و موفقیت‌های اقتصادی در برخی از کشورهای آسیایی بوده.
از دیگر نمونه‌های موجود در این رابطه و نقش دانش و توسعه می‌توان به "انقلاب سبز " در آسیا اشاره نمود. در این رابطه با استفاده از روش‌های پیشرفته اقدام به ارتقاء سطح دانش و آگاهی افراد گردید و استفاده کنندگان با به کارگیری اندوخته‌های خود توانستند حرکتی عظیم و تحولی گسترده را در جامعه خود باعث گردند.
در گذشته فراگیری دانش توسعه‌ای از طریق ارتباط مستقیم با فراگیران به آنها منتقل می‌شد در چنین حالتی گسترش و آموختن و انجام عمال با هزینه‌ها و محدودیتهای بسیاری مواجه بوده است. اما امروزه با گسترش شبکه‌های کامپیوتری، اینترنت، ماهواره‌ها، تلویزیون‌ها و... این امر به راحتی و به سادگی و با هزینه‌های فرستی کمتری مواجه است به گونه‌ای که توسعه اجتماعی و فرهنگی جوامع را نیز تحت تاثیر قرار داده است چرا که با گسترش فناوری‌های روز شیوه‌های تاثیر پذیر مردم نیز تغییر کرده است و سطوح فراگیری و استفاد از دانش نیز به مراتب تغییر یافته. بعنوان مثال هندوستان، یکی از کشورهای موفق در این زمینه بوده که از رسانه‌های ارتباط جمعی نظیر رادیو و تلویزیون برای نشر دانش استفاده نموده است. رادیو، تلویزیون و تلفن‌های ثابت از جمله عناصر موجود در زیرساخت فن آوری اطلاعات و ارتباطات، می‌باشند کانال‌های نشر اطلاعات. انقلاب سبز، اولین تجربه موفقیت آمیز در زمینه استفاده از فن آوری اطلاعات و ارتباطات در آسیا می‌باشد.
- عنوان انگلیسی مقاله: Effective of information technology in advanced social
http://www.aftab.ir : منبع