آموزش زبان روسی/اسم ها

انواع جنسیت در زبان روسی

در زبان روسی اسامی می توانند یکی از 3 جنسیت: مذکر، مونث یا خنثی را داشته باشند. اطلاح از جنسیت یک اسم از نظر گرامری بسیار با اهمیت است به طوری که بدون اطلاع از قوانین آن جمله ساختن به زبان روسی تقریبا غیر ممکن می شود.

شناسایی جنسیت ها در زبان روسی

در زبان روسی جنسیت اسامی با توجه به دو المان شناسایی می شود:

• جنسیت طبیعی اسم مورد اشاره: این به معنای جنسیت طبیعی چیزی است که اسم به آن اشاره می کند. برای مثال اگر یک اسم به یک مرد اشاره کند جنسیت آن مذکر است. این موضوع تا حد زیادی در مورد حیوانات مذکر و مونث هم مصداق پیدا می کند. پس اگر چیزی از نظر طبیعی مذکر یا مونث بود، اسم آن هم از نظر گرامری مذکر یا مونث است.
• آخرین حروف اسم: بسیاری از اسامی برای چیزهایی مورد استفاده قرار میگیرند که از نظر طبیعی جنسیتی ندارند. در این صورت جنسیت اسم از طریق آخرین حروف آن مشخص می شود.

شناسایی جنسیت اسامی از طریق آخرین حروف

پیش از بررسی قوانین مربوط به شناسایی جنسیت باید بتوانید حروف بی صدا و صدادار را تشخیص دهید. در زبان فارسی ما 6 حرف صدادار داریم. آ، او، ای که حروف صدادار بلند نامیده می شوند و فتحه، کسره و ضمه (ـَــِــُ) که حروف صدادار کوتاه نامیده می شوند. بقیه حروف به جز این شش حرف حروف بی صدا هستند.

زبان روسی 11 حرف صدادار دارد (که از درس 1 با آنها آشنا شده اید) این حروف عبارتند از:

А, Я, Э, Е, У, Ю, О, Ё, Ы, И, Й

بقیه حروف به جز این 11 حرف حروف بی صدا به شمار می روند. سعی کنید این حروف را به خوبی بشناسید چون در تشخیص جنسیت اسامی به آنها نیاز پیدا خواهید کرد. شناسایی جنسیت اسامی در زبان روسی با قواعدی بسیار ساده صورت می گیرد. برای این کار کافیست به آخرین حرف یک اسم (در حالت مفرد) توجه کنید:

• اگر این حرف یک حرف بی صدا یا حرف “й” باشد، اسم مورد نظر مذکر است.
• اگر این حرف  “а” یا  “я”باشد، اسم مورد نظر مونث است.
• اگر این حرف “о”  یا  “е”باشد، اسم مورد نظر خنثی است.
• اگر این حرف “ь” (نشانه نرم) باشد، اسم یا مذکر است و یا مونث. (در مورد تشخیص این موضوع بعدا بیشتر صحبت می کنیم)

برای درک بهتر این قوانین به مثال های زیر توجه کنید:

مذکر

паспорт (پاسپورت)

документ (سند) брат (برادر)

Хлеб (نان)

مونث

газета (روزنامه)

Россия (روسیه)

Дочь (دختر)

خنثی

здание (ساختمان)

радио (رادیو)

письмо (نامه)

نکته: جنسیت طبیعی یک اسم بر حروف آخر آن اولویت دارد. پس اگر جنسیت طبیعی چیزی که اسم به آن اشاره می کند مذکر یا مونث باشد بدون توجه به حروف آخر آن اسم مذکر یا مونث است. به مثال های زیر توجه کنید: اسامی زیر همه مذکر هستند.

Папа (بابا)

Дядя (عمو/دایی) Дедушка (پدر بزرگ)

Мужчина (مرد)

تمرین: جنسیت اسامی زیر را با استفاده از قوانین گفته شده تشخیص دهید (مواردی که ممکن است مذکر یا مونث باشند را به همان صورت مشخص کنید):

1.	человек	مرد، شخص
2.	год	سال
3.	время	زمان
4.	рука	دست
5.	дело	کار، تجارت
6.	раз	زمان
7.	глаз	چشم
8.	жизнь	زندگی
9.	день	روز
10.	голова	سر، مغز

ساختار جمع بستن اسامی در زبان فارسی بسیار ساده است. در بیشتر موارد کافیست پسوند “ها” را به اسامی اضافه کنید و شکل جمع آنها را بسازید. در زبان روسی جمع بستن اسامی کمی پیچیده تر از آن است. پس باید دقت زیادی به این بخش داشته باشید و قواعد این بخش را به خوبی یاد بگیرید. این بخش ممکن است در ابتدا به نظر شما گیج کننده برسد اما با تمرین می فهمید که ساده است. (احتمالا نیاز است این درس را بیش از یک بار بخوانید)

قواعد جمع بستن اسامی در زبان روسی

پیش از اشاره به این قواعد باید بدانید که قواعد گفته شده در این بخش تنها مربوط به حالت فاعلی از اسامی روسی است. البته نیازی نیست فعلا درگیر این مسئله شوید که حالت فاعلی چه معنایی دارد. در این مورد به صورت مفصل در درس های آینده صحبت خواهیم کرد.

برای جمع بستن اسامی در زبان روسی (در حالت فاعلی) از یکی از حروف “и”, “ы”, “я”  یا  “а” استفاده می کنیم. این کار با قواعد زیر صورت می گیرد:

برای اسامی مذکر

اگر اسم مذکر به حرف بی صدا ختم می شد، کافیست حرف “ы” را به انتهای اسم اضافه کنید (با یک استثنا که در پایین به آن اشاره می کنیم). به مثال های زیر توجه کنید:

банан – бананы  (موزه / موزه ها) театр – театры (تئاتر / تئاترها)

برای اسامی مذکر که به حروف “й” یا “ь” ختم می شوند، باید حرف آخر را (“й” یا “ь”) با حرف “и” جایگزین کنید. به مثال های زیر توجه کنید:

музей – музеи  (موزه / موزه ها) писатель – писатели (نویسنده / نویسنده ها)

استثنا برای اسامی مذکر

اسامی مذکری که به یکی از حروف بی صدای ж, -ч, -щ, -ц, -к, -х, -г- ختم می شوند، برای جمع بستن اسم به انتهای آن حرف “и-” را اضافه می کنیم. (مثل حروف “й” یا “ь”) به مثال های زیر توجه کنید:

диалог – диалоги  (گفت و گو / گفت و گوها) парк – парки (پارک / پارک ها)

برای اسامی مونث

برای اسامی مونثی که به a- ختم می شوند، حرف a- با حرف ы- جایگزین می شود (با یک استثنا که در پایین به آن اشاره می کنیم.) به مثال های زیر توجه کنید:

улица – улицы  (خیابان / خیابان ها)
проблема – проблемы  (مشکل / مشکلات)

برای اسامی که به я- یا ь- ختم می شوند حرف آخر (я- یا ь-) با и- جایگزین می شود. به مثال های زیر توجه کنید:

вишня – вишни  (گیلاس / گیلاس ها)
дверь – двери (در / درها)

استثنا برای اسامی مونث

اگر حرف قبل از –a در اسم مونث یکی از حروف بی صدای ж, -ч, -щ, -ц, -к, -х, -г- باشد. برای جمع بستن اسم به انتهای آن حرف “и-” را اضافه می کنیم. به مثال های زیر توجه کنید:

книга – книги  (کتاب / کتاب ها)
открытка – открытки (کارت / کارت ها)

برای اسامی خنثی

برای اسامی که به o- ختم می شوند، o- به a-  تبدیل می شود. به مثال های زیر توجه کنید:

окно – окна  (پنجره / پنجره ها)
кресло – кресла (صندلی / صندلی ها)

در اسامی که به e- ختم می شوند، e- به я- تبدیل خواهد شد. به مثال های زیر توجه کنید:

море – моря (دریا / دریا ها)
здание – здания (ساختمان / ساختمان ها)

نکته: تعدادی استثنا هم برای این قوانین وجود دارد که می توانید در بخش گرامری “جمع بستن اسامی در زبان روسی” آنها را ببنید.

خلاصه

چون قوانین گفته شده در نگاه اول پیچیده به نظر می رسد خلاصه آن را در جدول زیر قرار می دهیم تا درک بهتری نسبت به آنها داشته باشید.

حرف تبدیل شده	حرف اضافه شده	آخرین حرف اسم	جنسیت اسامی
ы-		حروف بی صدا (به جز موارد استثنا)	مذکر
		a-	مونث
	и-	й / ь	مذکر
		ж, -ч, -щ, -ц, -к, -х, -г-
		я / -ь-	مونث
		жа, -чa, -ща,-ша, -ка, ха, -га-
a-		o-	خنثی
я-		e-

تمرین: جنسیت اسامی زیر را تشخیص داده (برای اسامی که ممکن است مذکر یا مونث باشند تشخیص همین موضوع کافیست) و سپس حالت آنها را بسازید:

стол

словарь

музей

гений

дверь

деревня

история

поле

здание

кресло