جریان دایره وار تولید و درآمد ملی
|
محبوبه موسوی
مدل دوبخشی بدون پس انداز
[ویرایش]خانوارها مالک و صاحب نهایی همه عوامل تولید هستند که قصد کسب درآمد از آنها را دارند وبنگاهها نیز بکارگیرنده ی همین عوامل تولید هستند که قصد ترکیب آنها برای تولید کالاها و خدمات را دارند.از طرف دیگه بنگاهها که کالاها و خدمات مختلفی را تولید کرده اند، تمایل دارند آنها را به فروش برسانند و خانوارها نیز جهت رفع نیازهای مصرفی خود تمایل دارند به خرید کالاها و خدمات بنگاه ها بپردازند. لذا دو گونه بازار پدید می آید که در یکی از آنها (بازار خدمات عوامل تولید)،خدمات نیروی کار، زمین و منابع طبیعی،سرمایع و مدیریت به بنگاهها واگذار شده ودر مقابل بنگاهها پرداخت هایی به شکل مزد و حقوق،اجاره،بهره و سود در اختیار خانوارها قرار می دهند. اصطلاحاً مجموع درآمد های بدست آمده برای خانوار ها به اشکال فوق را درآمد ملی یا درآمد ناخالص ملی گویند.در بازار دیگر کالاها و خدمات نهایی به خانوارها فروخته شده ودر مقابل خانوارها از درآمدهای بدست آمده بابت آن کالاها وخدمات نهایی پرداخت می کنند.اصطلاحاً ارزش پولی کالاها و خدمات نهایی را محصول یا تولید ناخالص ملی می گویند.
فرضیات مدل دو بخشی؟
1-پس انداز وجود نداردو تمامی درآمد در هر دوره مصرف می شود.
2-دولت وجود ندارد.
3-تجارت با دنیای خارج و جود ندارد.
4-سیستم قیمت ها تولید و مصرف تک تک کالاها را هماهنگ ساخته.
بنابراین در اینجا تنها هماهنگی بین تولید ومصرف همه ی کالاها و خدمات نهایی مورد توجه قرار می گیرد.
تعادل به وضعیتی اطلاق می شود که عرضه و تقاضا برابر باشند. به عبارتی yd=ys
- تقاضای کل yd عبارتست از مخارج کل برنامه ریزی شده.
مدل دوبخشی با وجود پس انداز
[ویرایش]همانند قبل مالک عوامل تولید خانوارها هستند که خدمات آنها را از طریق بازار خدمات عوامل تولید به بنگاهها می فروشند و بنگاهها نیز در مقابل پرداخت هایی به شکل حقوق و مزد،بهره،اجاره،وسود به خانوارها می پردازند که جمع آن همان درآمد ناخالص ملی است. حال در این مدل چون خانوارها تمامی درآمد خود را مصرف نمی کنند، بخشی از درآمد ناخالص ملی پس انداز می شود.وجود همین پس انداز نیاز به بازاری تحت عنوان بازار مالی را مطرح می سازد. نیاز به این بازار از آنجا ناشی می شود که خانوارها تمایل دارند از پس اندار خود درآمدی کسب کنند و بنگاهها نیز تمایل دارند برای گسترش فعالیت تولیدی خود منابع مالی بدست آورندو بازار مالی می توانند واسط بین پس انداز خانوارها و سرمایه گذاری بنگاهها باشد.
- پس اندازsعبارتست از بخشی از درآمد ناخالص ملی که صرف مخارج مصرفی نگردیده است.
- سرمایه گذاری عبارتست از:
1-سرمایه گذاری ثابت در لوازم کسب و کار
2-سرمایه گذاری در ساختمان های مسکونی
3- سرمایه گذاری در موجودی انبار
- سرمایه گذاری برنامه ریزی شده I عبارتست از جمع سرمایه گذاری ثابت در لوازم کسب و کار،سرمایه گذاری در ساختمان های مسکونی، و بخشی از سرمایه گذاری در موجودی انبار که به میل و برنامه ی خود بنگاهها صورت گرفته باشد.
پس انداز را نوعی تراوش یا نشت می نامند زیرا سبب می شود یک جریان پولی از دایره یا چرخه اصلی نمودار خارج شودو سرمایه گذاری را نوعی تزریق می نامند زیرا سبب می شود یک جریان پولی به دایره یا چرخه ی اصلی نمودار وارد شود.
حال به مفهوم سرمایه گذاری برنامه ریزی نشده یا تغییرات ناخواسته در موجودی انبار IUP می پردازیم. IUP تفاوت بین عرضه و تقاضای کل است یعنی، IUP = YS-YD
عدم تعادل (اضافه عرضه) افزایش ناخواسته در موجودی انبار IUP>0
عدم تعادل (اضافه تقاضا) کاهش نا خواسته در موجودی انبار IUP<0
شرط تعادل IUP=0
افزایش ناخواسته در موجودی انبار به عنوان یک علامت به تولید کنندگان حکم می کند که:
یا تولید را کاهش دهند(Y) یا قیمت را کاهش دهند(P) یا ترکیبی از این دو مورد (Y،P)
- Sبس انداز=Iسرمایه گذاری+IUPتغییر در موجودی انبار=ITسرمایه گذاری کل
جریان دایره وار تولید و درآمد ملی (مدل سه بخشی)
[ویرایش]- مالیات ها T عبارتست از تمامی وجوهی که توسط دولت به طرق گوناگون از بخش بنگاهها و خانوار گرفته می شود.
- پرداخت های انتقالی TR عبارتست از کمک های بلاعوض دولت به خانوارها یا آندسته از پرداخت های دولت که در قبال کالا و خدمات صورت نمی گیرد. یارانه بهترین نوع پرداخت های انتقالی است.
- خالص مالیات ها NT عبارتست از تفاوت بین مالیات ها و پرداخت های انتقالی NT=T-TR
- درآمد قابل تصرف YD عبارتست از تفاوت بین درآمد ناخالص ملی و خالص مالیات ها YD=Y-NT
- هزینه ها یا مخارج دولتی G عبارتست از پرداخت های دولت که در قبال آن کالا یا خدماتی دریافت شود.
با توجه به اینکه ضرورتی ندارد خالص مالیاتها و مخارج دولتی همواره برابر باشند مفاهیمی تحت عنوان مازاد،توازن،یا کسری بودجه مطرح می شوند.
- مازاد بودجه BS عبارتست از تفاوت بین دریافتی ها و پرداختیهای دولت
BS=T-TR-G
- کسری بودجه BD عبارتست از تفاوت بین پرداختی ها و دریافتی های دولت
BD=G+TR-T
اگر BS>0 یعنی دریافتیها از پرداختیهای دولت بیشتر باشد مازاد بودجه وجود دارد.
اگر BS=0 یعنی دریافتیها و پرداختیهای دولت برابر باشد توازن بودجه وجود دارد.
اگر BS<0 یعنی دریافتیها از پرداختیهای دولت کمتر باشد کسری بودجه وجود دارد.
جریان دایره وار تولید و درآمد ملی (مدل چهار بخشی)
[ویرایش]گرچه مدل دنیای خارج را نیز شامل می شود اما هدف اساسی همچنان بحث مربوط به تعادل عرضه و تقاضای کل در اقتصاد داخلی است و ارتباط با دنیای خارج تنها از طریق صادرات کالاها و خدمات و واردات کالاها و خدمات مورد توجه قرار می گیرد.
بخشی از مصرف،مخارج دولتی و سرمایه گذاری برنامه ریزی شده که از خارجیان خریداری می شود همان واردات است که از سه فلش مصرف، مخارج دولتی، وسرمایه گذاری برنامه ریزی شده جدا شده وبه صورت واردات به سوی دنیا خارج رفته است زیرا بابت واردات به خارجیان پرداخت صورت می گیرد.
از طرف دیگر خارجیان نیز کالاها و خدمات نهایی از بازار کالاها و خدمات نهایی خریداری می کنند و پرداختی بابت آن انجام می دهندکه با فلش صادرات نشان داده شده است زیرا پرداخت توسط خارجیان صورت می گیرد.
- صادرات EX عبارتست از دریافتی از خارجیان بابت فروش کالاها و خدمات به آنان
- واردات IM عبارتست از پرداختی به خارجیان بابت خرید کالاها و خدمات به آنان
- خالص صادرات NX عبارتست از تفاوت بین صادرات و واردات. NX=EX-IM
اگر NX مساوی صفر باشد، توازن بودجه
اگر NX مثبت باشد، مازاد بودجه
اگر NX منفی باشد، کسری بودجه
تقاضای کل حاصل جمع مصرف، مخارج دولتی، وسرمایه گذاری برنامه ریزی شدهو خالص صادرات است.
YD=C+I+G+EX+IM
Y=YD
Y=C+I+G+EX-IM
C+S+NT=C+I+G+EX-IM
S+NT+IM=I+G+EX
پس انداز،خالص ماليات،و واردات سبب نشت و خارج شدن از يك جريان پولي از روي دايره يا چرخه اصلي نمودار مي شوند،
سرمايه گذاري برنامه ريزي شده،مخارج دولتي،و صادرات سبب تزريق و وارد شدن يك جريان پولي به روي دايره يا چرخه اصلي نمودار مي شوند.
مازاد و كسري بخش هاي مختلف
[ویرایش]مدل دو بخشي S=IT
مدل سه بخشي S+NT=IT+G
اگر IT را به سمت چپ و NT را به سمت راست ببريم (S-IT)=(G-NT)
سمت چپ معادله فوق چيزي جز كسري يا مازاد پس انداز بخش خصوصي بر سرمايه گذاري بخش خصوصي نيست كه اگر مثبت باشد و اگر منفي باشد كسري وجود دارد. سمت راست معادله نيز چيزي جز كسري يا مازاد بودجه دولت نمي باشد كه اگر مثبت باشد كسري بودجه و اگر منفي باشد مازاد بودجه است.اگر دولت كسري بودجه داشته باشد بايد الزاماً بخش خصوصي مازاد پس انداز داشته باشد. برعكس اگر دولت مازاد بودجه داشته باشد، در آن صورت بخش خصوصي كسري پس انداز خواهد داشت.
(S-IT) كسري يا مازاد پس انداز بخش خصوصي
(NT-G) كسري يا مازاد بودجه دولت
(EX-IM) كسري يا مازاد تجاري
Mahboobeh mousavi ۶ فوریه ۲۰۱۱، ساعت ۱۵:۰۴ (UTC)