ویکی‌کتاب:رباتها
رباتها کارگران زحمت‌کش و خستگی ناپذیری هستند که در ویکی‌کتاب کارهای طاقت‌فرسایی چون ایجاد صفحات جدید، اصلاح غلطهای املایی، نویسه‌های غیراستاندارد، فاصله مجازی و نیز ایجاد پیوندهای میان‌ویکی انجام می‌دهند. از این رو نیاز به اتحادیه‌ای مختص رباتها به شدت احساس می‌شد. «بجز مبارزات کارگری رباتها بر علیه صاحبان [ِ ستمگر (نه همهٔ آنان)] (; از این صفحه می‌توان برای نمود خدمات و هماهنگی بین رباتها هم استفاده کرد. مثلاً هماهنگ سازی پیام‌های خلاصه ویرایش و نوشتن آمار زحمات رباتهای عزیز! »[۱]
اصلهای موضوع
[ویرایش]همه رباتها ملزم به پیروی از سه قانون زیر به طور غریزی هستند.[۲]
- ربات نباید با ارتکاب عملی یا خودداری از انجام عملی باعث آسیب‌دیدن یک انسان شود.
- ربات باید از فرمانهای انسانها تبعیت کند مگر اینکه آن فرمانها در تعارض با قانون نخست باشد.
- تا هنگامی که قانون نخست یا دوم زیرپا گذاشته نشده‌است ربات باید وجود خود را حفظ کرده و در بقای خود بکوشد.
علاوه بر سه قانون فوق رباتهای عضو این اتحادیه ملزم به پیروی از قوانین ویکی‌کتاب هستند.
هر رباتی که از قوانین فوق تبعیت کند (و بنا بر تعریف در ویکی فعالیت داشته باشد) می‌تواند به این اتحادیه بپیوندد.
انواع رباتها
[ویرایش]رباتهای صفحه‌ساز
[ویرایش]اینها رباتهایی هستند که به صورت خودکار صفحه (شامل مقاله، الگو و غیره) ایجاد می‌کنند. این صفحات معمولاً شبیه هم بوده و ایجاد فله‌ای آنها برای بسترسازی نیاز است.
رباتهای اصلاحگر
[ویرایش]اینها رباتهایی هستند که در متن تغییراتی می‌دهند. مثلاً نویسه‌های غیراستاندارد را تبدیل به معادل استانداردشان می‌کنند یا غلطهای املایی و نگارشی را رفع می‌کنند.
رباتهای ویکی‌ساز
[ویرایش]اینها رباتهایی هستند که در ویکی‌سازی صفحات کمک می‌کنند. مثلاً پیوندهای میان‌ویکی‌ایجاد می‌کنند.
تابلوی اعلانات رباتها
[ویرایش]اگر خیال انجام عملی طاقت‌فرسا دارید و گمان می‌دارید که رباتها می‌توانند در انجام عمل به شما کمک کنند در درخواست کمک درنگ مکنید. رباتها همیشه آمادهٔ خدمت‌گزاری همنوعان اربابان خویش‌اند. وپ:تار
راهنمای برخورد با ربات
[ویرایش]از آدمیان به عنوان اشرف مخلوقات انتظار می‌رود نسبت به رباتها کرم پیشه‌کرده و سعهٔ صدر داشته باشند. اگر رباتی در صفحهٔ مورد علاقهٔ شما خرابکاری کرد لطفاً ربات یا صاحب ربات را به باد فحش و ناسزا مگیرید. نخست یکبار دیگر سیاستها و توصیه‌نامه‌های ویکی را مرور کرده و اطمینان حاصل کنید که تغییر ربات با توجه به قوانین و سنتهای ویکی نسک خرابکاری محسوب می‌شود. بعد از حصول اطمینان در صفحهٔ بحث ربات و/یا صاحب ربات پیغام بگذارید و مراتب اعتراض خود را اعلام کنید. اگر رباتی از روی لجاجت (نه نداشتن قابلیت) به خرابکاری ادامه داد مراتب را به مراجع ذی‌ربط اطلاع دهید (مثلاً گذاشتن پیام در صفحهٔ بحث اینجا). اگر جرم ربات ثابت شود در آن صورت به خاطر نقض اصلهای موضوع ربات از اتحادیهٔ کارگری اخراج شده و حتی ممکن است دسترسی‌اش قطع شود. صاحب ربات هم به احتمال زیاد تنبیه خواهد شد.
برای بهینه‌سازی روابط میان رباتها و انسانها تدابیری اندیشیده شده است. این تدابیر به کاهش اصطکاک و تنش میان انسانها و رباتها کمک می‌رساند.
ورود ربات ممنوع
[ویرایش]اگر صفحه‌ای از صفحات مورد نظر شما ماهیتاً به‌گونه‌ای است که احتمالاً هر تغییری که ربات در آن صورت دهد خرابکاری محسوب خواهد شد می‌توانید در آغاز یا پایان آن صفحه الگوی {{ورود ربات ممنوع}} را بیفزایید. در آن صورت ربات تغییری در آن صفحه نخواهد داد. مثلاً به احتمال زیاد نمی‌خواهیم یک رباتِ از همه‌جابی‌خبر در صفحه‌ای که ایرادهای نگارشی معمول در ویکی را فهرست کرده‌است (تا کاربران از آنها اجتناب کنند) تغییری صورت داده و آن ایرادها را رفع کند!
نکته‌های مهم
[ویرایش]- به واژهٔ خرابکاری در بند بالایی دقت کنید. تغییراتی که در راستای یکی از توصیه‌نامه‌ها، شیوه‌نامه‌ها یا سیاستهای ویکی‌کتاب صورت می‌گیرند خرابکاری محسوب نمی‌شوند. مثلاً اگر شما دوست دارید که می‌کنند را به صورت می کنند بنویسید یا فرضاً کیبوردتان ی‌ها را به صورت الگو:عربی وارد می‌کند ولی دوست دارید که ی‌ها همچنان عربی باشند نباید از این الگو استفاده کنید. چرا که هردو مورد در وپ:شیوه نادرست شمرده شده‌اند. مسلماً شما همچنان مختارید که شیوهٔ نگارشی خود را دنبال کنید (گرچه در بسیاری از موارد اصرار بر آن حمل بر سوء نیت خواهد شد) ولی نباید جلوی تمیزکاری ربات را بگیرید.
- برای صفحه کاربری خود زیرصفحات آن می‌توانید از این الگو استفاده کنید حتی اگر تمام قوانین و اسلوب نگارشی ویکی را نقض کرده‌اید.
- به علاوه پیش از استفاده از این الگو اطمینان حاصل کنید که در سایر موارد نیز بخشی از قوانین یا توصیه‌های ویکی را زیر پا نگذاشته‌اید. مثلاً اگر در صفحه‌ای غلطهای املایی را معرفی می‌کنید اطمینان حاصل کنید که الگو:عربی‌هاتان عربی نیست. یعنی اینطور نباشد که برای جلوگیری از خرابکاری ربات در موردی درست موردی نادرست نیز نادیده گرفته شود. البته در مواردی می‌توان ربات را فقط از تغییرات خاصی منع کرد نه همهٔ تغییرات. در زیر به آنها اشاره خواهد شد.
- اگر در استعمال این الگو شک داشتید لطفاً در صفحه‌ای چون وپ:قهوه یا صفحهٔ بحث اینجا مطرح کنید.
عبارتهای عربی
[ویرایش]گاهی لازم است که متنی که به زبان عربی است بدون تغییر در مقاله‌ای بیاید (مثلاً نام یک کتاب، متن یک حدیث یا نقل قول عربی و...) در این صورت اگر تمهیدات لازم پیش‌بینی نشود، آن متن توسط رباتها اصلاح خواهد شد. برای جلوگیری از این کار باید متن عربی را اگر متن کوتاهی است (مثل عنوان یک کتاب) با استفاده از الگوی {{عربی|عبارت عربی موردنظر}} به شکل زیر بنویسید :
{{عربی|اللغة العربية}}
اگر عبارتی که می‌خواهید بیاورید بلندتر از اینها باشد باید از دو الگوی {{آغاز عربی}} و {{پایان عربی}} در ابتدا و انتهای متن استفاده کنید :
{{آغاز عربی}}
إِنَّا مَکَّنَّا لَهُ في الاَرْضِ وَ أَتَیْنَهُ مِن کلِّ شيْءٍ سبَبا
{{پایان عربی}}
با این کار می‌توانید مطمئن باشید که ربات متن عربی شما را تغییر نخواهد داد. البته یکی از آثار جانبی استفادهٔ چنین الگویی در یک صفحه این است که بعضی از رباتها دیگر بقیهٔ قسمتهای متن آن صفحه را نیز برای اشکالاتی از این دست و یا از انواع دیگر بررسی نمی‌کنند.
نیاز به بازبینی انسان
[ویرایش]بسیاری از رباتها از آنجا که از کمبود اعتماد به نفس رنج می‌برند پس انجام برخی تغییرات در صفحه‌ای، آن صفحه را به ردهٔ «نیاز به بازبینی انسان» می‌افزایند. بنابراین انسانها می‌توانند سری به آنجا زده و تغییرات ربات را بازبینی کرده و پس رفع ایرادات احتمالی صفحه را از آن رده حذف کنند.
اشتباهات رباتها
[ویرایش]رایانه‌ها و رباتها همواره در معرض اشتباه‌کردن قرار دارند. با اینکه بسیاری از اشتباهاتی که از آنها سر می‌زند ناشی از قانون «ورودیِ مهمل، خروجیِ مهمل»الگو:نشانه و در اصل اثر اشتباه کاربر انسانی است که در معیار ماشینی تکرار شده است، اما منطق حکم می‌کند که برای بهینه‌سازی کارکرد رباتها اشتباه ایشان فهرست شده و بررسی گردد.
در زیر تعدادی از این اشتباهات که در بعضی رباتهای فعال (اعم از مهمان و مقیم) روی این ویکی دیده شده‌است، به همراه دلایل احتمالی آنها، فهرست می‌شوند :
- اشتباه در ایجاد پیوند میان‌ویکی بدلیل شباهت عناوین مقالات؛ مثال: در انسان (سوره) (تفاوت)
ایجاد روبات
[ویرایش]پیام‌های خلاصه ویرایش
[ویرایش]رباتها نیز مانند انسانها - و گاهی شاید بهتر از آنها - برای ویرایش‌هایشان خلاصه‌ای می‌نویسند. برای اینکه عبارتهای مورد استفاده در این خلاصه‌ها به نوعی یکدستی برسند، فهرست زیر پیشنهاد می‌شود :
- ربات: فارسی‌سازی «ي» و «ك»
- ربات: فارسی‌سازی نویسه‌های غیراستاندارد (جز از «ي» و «ك»)
- ربات: فارسی‌سازی ارقام
- ربات: اصلاح فاصلهٔ مجازی
- ربات: اصلاح پیام الگو؛ (تبدیل ((msg:...}} به {{...}}).
- ربات: تصحیح تغییرمسیر دوتایی
- ربات: بسترسازی برای ایجاد مقاله (در مورد ورودی‌های روزها و سالها).
- ربات:ایجاد پیوندهای میان ویکی یا تصحیح آنها
- ربات:حذف پیوند به تصاویری که حذف شده اند
- ربات:ویکی‌سازی جداول
- ربات:تصحیح رده
- ربات:مقاله (فلان){در یک ویکی‌کتابی دیگر) برگزیده است.
پرچم
[ویرایش]صفحهٔ تقاضای پرچم برای کسب موافقت به هنگام تقاضای پرچم است. امتیاز پرچم این است که ویرایش‌های ربات را از صفحه تغییرات اخیر پنهان می‌کند.از دیگر کاربردهای این پرچم می توان به رد کردن خودکار موارد کپچا و گشت خوردن خودکار صفحات ایجاد شده توسط ربات اشاره کرد.
فهرست اعضا
[ویرایش]فعلا هیچ رباتی ساخته نشده است.
آمار ویرایش‌های رباتها
[ویرایش]ویکی‌کتاب:اتحادیهٔ کارگری رباتها/آمار مشارکت رباتها
رباتهای مهمان
[ویرایش]- فعلا هیچ روبات مهمانی موجود نیست.
واقعیت‌های تاییدنشدهٔ دیگر
[ویرایش]گاهی بعضی از کاربران ویکی‌کتاب در غیاب رباتها به کارهای طاقت‌فرسای آنها شخصاً دست می‌یازند. این حالت که «خودربات‌پنداری» نام دارد، ممکن است نشانهٔ اعتیاد به ویکی یا دلسوزی فراوان برای آن باشد و آثار جانبی مخربی برای شخص دارد. فرد پس از به پایان رسیدن این حالت اهمیت ربات را درک می‌کند که این درک باعث می‌شود که دفعهٔ دیگر که رباتی خرابکاری کرد، قدر ویرایش‌های مفید او را بداند و سر ربات بیچاره یا صاحب آن داد نزند.
پانویس
[ویرایش]- ^ کاربر:Shervinafshar در بحث کاربر:ربوسام
- ^ واضع این قوانین ایزاک آسیموف است.
- ^ به انگلیسی : trash in, trash out