آموزش زبان روسی/دستور زبان
| آموزش زبان روسی/مکالمه | دستور زبان | آموزش زبان روسی/ضمایر |
| آموزش زبان روسی |
تعریف صرف فعل[ویرایش]
با توجه به آشنایی با زبان فارسی یقینا با صرف افعال آشنا هستید. صرف یک فعل یعنی با توجه به خصوصیات جمله مثل فاعل جمله تغییراتی در فعل ایجاد شود. برای مثال در فارسی ما داریم:
من رفتم.
او رفت.
شما رفتید.
در زبان فارسی از طریق تغییر در اخرین حروف فعل با توجه به فاعل آن را صرف می کنیم. صرف درست افعال بسیار مهم است چراکه در صورت صرف اشتباه جمله معنای خود را از دست می دهد. به مثال زیر توجه کنید:
من رفتید.
صرف افعال در زبان روسی[ویرایش]
ساختار عمومی صرف افعال در زبان روسی هم مشابه فارسی است. با توجه به ضمیر جمله حروف انتهایی فعل تغییر می کند. البته صرف افعال پیچیدگی اندکی بیشتر دارد. در روسی دو ساختار اصلی برای صرف افعال داریم و برخی از افعال هم به صورت بی قاعده صرف می شوند. البته این افعال بی قاعده هم قوانینی برای صرف دارند اما با توجه به پیچیده بودن این قوانین معمولا میتوانید شکل صرف شده آنها را یاد بگیرید.
صرف افعال نوع اول[ویرایش]
افعال نوع اول بزرگترین دسته افعال زبان روسی هستند. افعال دسته اول شامل افعالی می شود که مصدر آنها به “ть” (اما نه به “ить”) ختم می شود.
در واقع در افعال گفته شده “ть” نشانه مصدری فعل است. ما هم در فارسی یک نشانه مصدری برای افعال داریم که با حذف آن به بن فعل می رسیم. مثلا بن فعل “دیدن” می شود “دید” که از آن برای صرف فعل استفاده می کنیم. در زبان روسی هم ساختاری مشابه برای صرف فعل داریم. برای صرف فعل اول نشانه مصدری آن یعنی “ть” را حذف می کنیم و سپس پسوند صرف را با توجه به فاعل تغییر می دهیم.
جدول زیر پسوندهای صرف افعال نوع اول را نشان میدهد:
| صرف افعال نوع اول زبان روسی | مفرد | جمع |
| اول شخص | ю- | ем- |
| دوم شخص | ешь- | ете- |
| سوم شخص | ет-* | ют- |
* نکته: سوم شخص مفرد برای صرف فعل تنها یک شکل دارد. یعنی سوم شخص مذکر، مونث و خنثی به یک صورت صرف می شوند.
حالا سعی می کنیم یک فعل نوع اول را صرف کنیم. برای این کار فعل работать به معنای کار کردن را انتخاب کردیم.
Я работаю (من کار می کنم)
Ты работаешь (تو کار می کنی) Он, Она, Оно работает (او [مذکر، مونث، خنثی] کار می کند) Мы работаем (ما کار می کنیم) Вы работаете (شما کار می کنید)
Они работают (آنها کار می کنند)
همانطور که دیدید همه چیز بسیار ساده بود. حالا صرف برای تمرین بیشتر افعال بیشتری را صرف می کنیم. سعی کنید هر فعل را در تمام اشکل صرف شده بلند بخوانید و خوب یادبگیرید. فعل بعدی فعل понимать به معنای فهمیدن است که اگر ممکن است آن را از درس چهار به یاد داشته باشید.
Я понимаю (من می فهمم)
Ты понимаешь (تو می فهمی) Он, Она, Оно понимает (او می فهمد) Мы понимаем (ما می فهمیم) Вы понимаете (شما می فهمید)
Они понимают (آنها می فهمند)
این درس را با یک مثال دیگر به پایان می رسانیم. برای آخرین مثال فعل Знать به معنای دانستن را انتخاب کردیم.
Я знаю (من می دانم)
Ты знаешь (تو می دانی) Он, Она, Оно знает (او می داند) Мы знаем (ما می دانیم) Вы знаете (شما می دانید)
Они знают (آنها می دانند)
نکته: صرف افعال روسی جزئیات ریز دیگری هم دارد که برای جلوگیری از پیچیده شدن این درس به آنها نپرداختیم. در بخش های دیگر در مورد این قواعد بیشتر صحبت خواهیم کرد. تمرین: دو فعل زیر را برای تمام حالت ها صرف کنید.
писать (نوشتن) читать (خواندن)
افعال نوع دوم[ویرایش]
اگر به یاد داشته باشید در درس قبل گفتیم افعال نوع اول افعالی هستند که به “ть” و نه به “ить” ختم می شوند. نشانه “ить” در واقع نشانه مصدری افعال نوع دوم است. افعال که به مصدر آنها به “ить” ختم میشود افعال نوع دوم هستند. این افعال ساختار مشابهی برای صرف دارند اما پسوندهای صرف آنها متفاوت است.
برای صرف افعال نوع دوم هم مشابه نوع اول رفتار می کنید. پیش از صرف نشانه مصدری یعنی “ить” را حذف می کنید و سپس پسوند صرف را به آن اضافه می کنید.
در جدول زیر می توانید پسوندهای صرف افعال نوع دوم را ببنید:
| صرف افعال نوع اول زبان روسی | مفرد | جمع |
| اول شخص | ю- یا у | им- |
| دوم شخص | ишь- | ите- |
| سوم شخص | ит- | ят- یا ат- |
همانطور که می بنید شکل پسوندها هم تا حد زیادی مشابه افعال نوع اول است و تنها برخی از حروف صدادار تغییر کرده اند. ممکن است متوجه این موضوع شده باشید که برای اول شخص مفرد و سوم شخص جمع دو شکل برای صرف وجود دارد. اینکه باید از کدام استفاده کرد با توجه به حروف انتهایی بن فعل مشخص می شود، که بعدا بیشتر آن را پوشش خواهیم داد. اما توجه داشته باشید که جایی که از اول شخص ю استفاده کنیم برای سوم شخص هم همیشه از ят استفاده می شود و جایی که از اول شخص у استفاده شود برای سوم شخص هم همیشه از ат استفاده خواهد شد.
برای مثال سعی می کنیم فعل говорить به معنای صحبت کردن را صرف کنیم:
Я говорю (من صحبت می کنم)
Ты говоришь (تو صحبت می کنی) Он, Она, Оно говорит (او صحبت می کند) Мы говорим (ما صحبت می کنیم) Вы говорите (شما صحبت می کنید)
Они говорят (آنها صحبت می کنند)
این درس را با یک مثال دیگر تمام می کنیم. می خواهیم فعل верить (اعتقاد داشتن) را صرف کنیم. نکته ای که صرف این فعل دارد ایجاد یک تغییر کوچک در شکل صرف شده فعل است. در واقع بن فعل تغییر کوچکی می کند. تغییرات اینچنینی در صرف افعال قواعد خود را دارد که فعلا نیازی نیست درگیر آن شوید.
ве́рю Я (من اعتقاد دارم)
Ты ве́ришь (تو اعتقاد داری) Он, Она, Оно ве́рит (او اعتقاد دارد) Мы ве́рим (ما اعتقاد داریم) Вы ве́рите (شما اعتقاد دارید)
Они ве́рят (آنها اعتقاد دارند)
افعال بی قاعده[ویرایش]
تعدادی از افعال روسی از هیچ یک از قوانین گفته شده بالا تبعیت نمی کنند. به این افعال، افعال بی قاعده می گوییم. البته ساختار صرف این افعال هم تا حد زیادی مشابه افعال با قاعده است. گاهی حتی با نگاه کردن به فعل میتوانید شکل صرف را فهمید. برای مثال فعل Ехать به معنای رفتن (با وسیله حمل و نقل) را صرف می کنیم:
Я еду (من می روم)
Ты едешь (تو می روی) Он, Она, Оно едет (او می رود) Мы едем (ما می رویم) Вы едете (شما می روید)
Они едут (آنها می روند)
توجه کنید که روش صرف آن تا حد زیادی مشابه افعال نوع اول است، اما نوع ساختن بن فعل از آن قاعده تبعیت نمی کند. برای مثال دوم فعلЖить به معنای زندگی کردن را صرف می کنیم:
Я живу (من زندگی می کنم)
Ты живёшь (تو زندگی می کنی) Он, Она, Оно живёт (او زندگی می کند) Мы живём (ما زندگی می کنیم) Вы живёте (شما زندگی می کنید)
Они живут (آنها زندگی می کنند)