آموزش زبان کردی/الفبا
| آواشناسی | الفبا | مصوت‌ها |
| آموزش زبان کردی |
الفبای کردی چیست؟
[ویرایش]نزدیک به (۴۲٪)کُردها در کُردستان ترکیه (شمال سرزمین کُردستان) از الفبای لاتین (در گذشته زبان کُردی تنها با الفبای سامی نوشته می‌شد؛ اما از جنگ جهانی اول به بعد از نویسه لاتین استفاده می‌شود) و بقیه کُردها به ترتیب (۳۸٪) در کُردستان ایران (شرق سرزمین کُردستان) و (۱۸٪) در کردستان عراق (جنوب سرزمین کُردستان) و (۲٪) در کُردستان سوریه (غرب سرزمین کُردستان) در مجموع (۵۸٪) از الفبای عربی (سامی) استفاده می‌کنند. علاوه بر این تعداد، کُردهای روسیه از الفبای سیریلیک استفاده می‌کنند.
نویسه‌های الفبای کُردی
[ویرایش]دسته اول نویسه‌هایی هستند که از نظر نوشتاری و تلفظ بین الفبای کُردی و فارسی مشترک هستند.
نویسه‌هایی که از نظر نوشتاری و تلفظ (طرز ادا) بین الفبای کُردی و الفبای فارسی مشترک هستند.
در صامت‌ها:ب/ پ / ت / ج/ چ/ خ/ د / ر/ ز / ژ / س/ ش/ ف/ ک/ گ/ ل/ م/ ن/ ه / ی (۲۰ نویسه)
در مصوت‌ها: ا / ی (صدای ایی کشیده) / (۲ نویسه)
صامت‌ها
[ویرایش]۱ - (ب: بـ ـبـ ـب ب)
باران، سبه‌ینێ، قه‌ڵب، که‌ڵه‌باب، به‌ران، بۆق، سه‌بر، سێبه‌ر، که‌باب، باب
در الفبای لاتین این آوا با نویسه " b / B " نشان داده می‌شود.
-----------------------------------------------------------------------
۲ - (پ: پــ ـپـ ـپ پ)
پیر، ته‌پڵ، خشپه، په‌پووله، سپی، سپڵه، شڵپه، قاپ، ئه‌سپ، تۆپ
در الفبای لاتین این آوا را با نویسه " p /P" نشان داده می‌شود.
-----------------------------------------------------------------------
۳ - (ت: تــ ـتـ ـت ت)
ته‌رزه، تازه، تۆز، پشتێن، نیشتمان، نه‌ته‌وه، سه‌رده‌شت، زه‌رتوشت، ته‌ڕ، ته‌ماته
در الفبای لاتین این آوا را با نویسه " t / T " نشان داده می‌شود.
-----------------------------------------------------------------------
۴ - (ج: جـ ـجـ ـج ج)
جێگا، جل، جووله‌که، جۆگه، جووچکه، هه‌نجیر، زنجیر، په‌نجه، ڕه‌نج، سه‌رنج
در الفبای لاتین این آوا را با نویسه " c / C " نشان داده می‌شود.
۵ - (چ: چـ ـچـ ـچ چ)
بێچوو، که‌وچک، که‌چه‌ڵ، قاچ، ماچ، کۆچ، ورچ، پرچ، چرچ، کچ
در الفبای لاتین این آوا را با نویسه " ç / Ç" نشان داده می‌شود.
-----------------------------------------------------------------------
۶ - (خ: خـ ـخـ ـخ خ)
خاو، خێل، خه‌رمان، ته‌خته، خوشک، مێخه‌ک، خه‌و، به‌رخ، شاخ، داخ
در الفبای لاتین این آوا را با نویسه " x / X" نشان داده می‌شود.
-----------------------------------------------------------------------
۷ - (د: د ــد)
ده‌رزی، ده‌ست، کورد، ورد، درشت، درۆ، ده‌م، دڕک، دار، درگا
در الفبای لاتین این آوا را با نویسه " d / D" نشان داده می‌شود.
-----------------------------------------------------------------------
۸ - (ر: ر ـر)
سه‌رباز، سه‌ردار، ده‌رزی، ده‌رده‌دار، زۆر، برۆ، برا، کرێکار، کوردستان، که‌ر
در الفبای لاتین این آوا را با نویسه " r / R" نشان داده می‌شود.
-----------------------------------------------------------------------
۹ - (ز: ز ـز)
زانا، زیره‌ک، زه‌ماوه‌ند، زۆر، مزگێنی، به‌رز، زه‌رگه‌ته، زریکه، زانست، پارێزه‌ر، زانکۆ
در الفبای لاتین این آوا را با نویسه " z / Z" نشان داده می‌شود.
۱۰ – (ژ: ژ ـژ)
بێژنگ، که‌ژ، ژین، ژار، ژیر، ژن، ئه‌ژنۆ، ژێر، ژیله‌مۆ، ژان
در الفبای لاتین این آوا را با نویسه " j / J" نشان داده می‌شود.
-----------------------------------------------------------------------
۱۱ – (س: ســ ـسـ ـس س)
سارد، ئه‌سرین، سنوور، سه‌رۆک، زانست، هه‌ناسه، سی، مامۆستا، سه‌ره‌تا، کۆسپ
در الفبای لاتین این آوا را با نویسه " s / S " نشان داده می‌شود.
-----------------------------------------------------------------------
۱۲ – (ش: شــ ـشـ ـش ش)
شار، شاباش، شاخ، شه‌و، شین، شه‌ل، شووشه، شمشاڵ، شووتی، شه‌که‌ت
در الفبای لاتین این آوا را با نویسه " ş / Ş" نشان داده می‌شود.
-----------------------------------------------------------------------
۱۳ – (ف: فـ ـفـ ـف ف)
فێنک، فشه، تریفه، تف، ماف، فیشه‌ک، فانتۆم، ده‌رفه‌ت، به‌فر، شه‌ره‌ف
در الفبای لاتین این آوا را با نویسه " f / F" نشان داده می‌شود.
-----------------------------------------------------------------------
۱۴ – (ک: کــ ـکـ ـک ک)
کاوه، که‌م، چکۆله، تێکۆشان، مێشک، وشک، تاریک، پاک، چاک، بووک
در الفبای لاتین این آوا را با نویسه " k / K" نشان داده می‌شود.
۱۵ – (گ: گــ ـگـ ـگ گ)
گه‌ڵا، هه‌نگاو، مانگ، ڕه‌نگ، گورگ، مانگا، گرێو، گڕ، گریان، گاڵته
در الفبای لاتین این آوا را با نویسه " g / G" نشان داده می‌شود.
-----------------------------------------------------------------------
۱۶ – (ل: لــ ـلـ ـل ل)
لێو، که‌ل و په‌ل، که‌لاوه، لاو، لاواز، گه‌رده‌لوول، لۆتی، مه‌له، مه‌ل، لێبووردن
در الفبای لاتین این آوا را با نویسه " l / L" نشان داده می‌شود.
-----------------------------------------------------------------------
۱۷ – (م: مــ ـمـ ـم م)
مشک، مانگ، هێمن، سمێڵ، سمۆره، نم، بزمار، مه‌له، دیمه‌ن، کۆمار
در الفبای لاتین این آوا را با نویسه " m / M" نشان داده می‌شود.
-----------------------------------------------------------------------
۱۸ – (ن: نــ ـنـ ـن ن)
نان، نه‌رم، ناو، گزنگ، نه‌وسن، بزن، به‌ران، شنۆ، شنه، هه‌ناسه
در الفبای لاتین این آوا را با نویسه " n / N" نشان داده می‌شود.
-----------------------------------------------------------------------
۱۹ – (ﮬ: هـ ـهـ)
هێمن، هه‌نار، هه‌نجیر، نهێنی، به‌هار، مه‌هاباد، داهاتوو، هاندان، هه‌رمێ، هه‌ڵبژاردن
در الفبای لاتین این آوا را با نویسه " h / H" نشان داده می‌شود.
-----------------------------------------------------------------------
۲۰ – (ی: یـ ی)
یارمه‌تی، یار، یاخی، یانزه، وه‌یلان، بایێخ، تایبه‌ت، یه‌کیه‌تی، یه‌ک، سه‌یران
در الفبای لاتین این آوا را با نویسه " y / Y" نشان داده می‌شود.
مصوت‌ها:
۱- (ا: ا ـا)
یارمه‌تی، یار، یاخی، به‌ران، هه‌ناسه، فانتۆم، تاریک، پاک، چاک، نان
در الفبای لاتین این آوا را با نویسه " a / A" نشان داده می‌شود.
-----------------------------------------------------------------------
۲ – (ی: ـیـ ی)
یاخی، تاریک، هه‌نجیر، شین، ئه‌سرین، پیت، تیشک، دیمه‌ن، به‌زه‌ای، زایینی
در الفبای لاتین این آوا را با نویسه " î / Î" نشان داده می‌شود.
لازم به ذکر است:
۱: چون کاربرد این نویسه‌ها شبیه زبان فارسی است نیازی به توضیح بیشتر ندارد.
۲: هدف فقط شنیدن و دیدن کلماتی است که با این تعداد نویسه مشترک نوشته شده‌اند، در درس‌های بعدی با معنی این کلمات نیز آشنا خواهید شد.
جدول مقایسه با الفبای لاتین
[ویرایش]جدول مقایسه ایی نویسه‌های صامت لاتین با عربی مربوط به دسته اول:
| الفبای لاتین | الفبای عربی |
| B - b | ب |
| P - p | پ |
| T - t | ت |
| C - c | ج |
| Ç - ç | چ |
| X - x | خ |
| D - d | د |
| R - r | ر |
| Z - z | ز |
| J – j | ژ |
| S - s | س |
| Ş - ş | ش |
| F – f | ف |
| K – k | ک |
| G – g | گ |
| L – l | ل |
| M – m | م |
| N – n | ن |
| H – h | هـ |
| Y – y | ی |