پس از پایان دورههای جنگ و ستیز اواخر قرن هجدهم و اوایل قرن نوزدهم در ۱۸۱۵؛ با الهام از عصر روشنگری و آثار بجا مانده از ژان ژاک روسو (روشنفکر سوئیسی) و ایمانوئل کانت؛ نسل جدیدی از روشنفکران ظهور کردند.
معرفتشناسی قرن ۱۹ام میلادی:
ابتدا: تجربهگرایی مطلق (پوزیتیویسم)
بنیان گذاشته شده توسط اگوست کنت
اگوست کنت
سپس: ظهور پراگماتیسم (مصلحت عملی) یعنی ما بهدنبال واقعیت نیستیم بلکه بهدنبال باورهای مفیدیم.
گوته (از تأثیرگذاران قرن نوزدهم)
رفتار آدمی، آئینهای است که در آن، تصویر هرکسی انعکاس مییابد.
گوته
چارلز داروین (از تأثیرگذاران قرن نوزدهم)
عشق به تمام موجودات زنده شرافتمندانهترین و باشکوهترین ویژگی انسان است.