ویکی‌مدرسه/المپیاد ریاضی
وجه تسمیهٔ المپیاد بین‌المللی ریاضی
[ویرایش]اگر از نام کوه «المپ» در یونان باستان، نام مسابقات بین‌المللی ورزش «المپیک» به‌وجود آمده‌است «المپیاد» نیز یادآور مسابقات علمی جوانان از اقوام و ملل گوناگون است. اگر المپیک ورزشی آوردگاه صاحبان بازوان ستبر و نیرومند است، المپیاد علمی نیز میدان سخت کارزار اندیشه‌هاست.
تاریخچهٔ المپیاد ریاضی در جهان
[ویرایش]در نیمهٔ قرن بیستم (سال ۱۹۵۸ میلادی) ریاضی‌دانانی از کشور رومانی طرح برگزاری یک رشته مسابقات ریاضی را در سطح مدارس دورهٔ دبیرستان خود بنیاد نهادند و در سال بعد نخستین آزمون ریاضی را به اجرا در آوردند و به این ترتیب اولین المپیاد ریاضی شکل گرفت.
سابقهٔ ایران در المپیاد بین‌المللی ریاضی
[ویرایش]جمهوری اسلامی ایران نیز پس از انقلاب اسلامی خود برغم مشکلات ناشی از جنگ، برای نخستین بار در سال ۱۳۶۶ (۱۹۸۷ میلادی) پا به عرصهٔ این مسابقات گذارد و در همان نخستین قدم، بسیاری از کشورها را در رشتهٔ ریاضی پشت سر گذاشت و راه را برای ظهور و بروز استعداد جوانان کشور در عرصه‌های جهانی باز کرد. در سال‌های بعد دانش‌آموزان ایرانی به تدریج در عرصهٔ المپیادهای دیگر نیز وارد شدند. در کنار این المپیادها المپیاد ادبی نیز به شکل داخلی در ایران برگزار می‌شود.
انگیزهٔ حضور ایران در المپیاد بین‌المللی ریاضی
[ویرایش]پس از پیروزی انقلاب اسلامی، مسئولان آموزش و پرورش کشور دریافتند که میزان استقبال دانش آموزان از رشتهٔ ریاضی کاهش یافته‌است. برای تحقیق در علت این پدیده کمیته‌ای مرکب از استادان ریاضی دانشگاهها و کارشناسان گروه ریاضی دفتر برنامه ریزی و تألیف کتب درسی در سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی تشکیل شد و طرحی برای تحقیق تهیه و اجرا گردید. از جمله نتایج این تحقیق این بود که روند کاهش درصد دانش‌آموزان رشتهٔ ریاضی از سال‌های قبل از پیروزی انقلاب اسلامی آغاز شده و همچنان ادامه یافته‌است. یک بررسی آماری نشان داد که درصد دانش آموزان رشتهٔ ریاضی از ۲۶ درصد کل دانش آموزان دورهٔ متوسطه در سال ۱۳۵۴ به ۱۲ درصد در سال ۱۳۵۶ تنزل یافته‌است و این احتمال قوت گرفت که این کاهش شدید با نظام جدید آموزشی اجرا شده در آن سال‌ها و با تأسیس رشته‌های جدید مانند رشتهٔ اقتصاد اجتماعی ارتباط دارد.
کمیتهٔ بررسی علل افت کمی دانش آموزان رشتهٔ ریاضی برای حل این مشکل از جمله پیشنهاد کرد همه ساله مسابقه‌ای علمی در سطح کشور میان دانش آموزان مستعد سال چهارم ریاضی دبیرستان‌های علمی در سطح کشور میان دانش آموزانی که در این مسابقات ربته‌های بالا را احراز می‌کنند جوایز خاصی اعطا گردد تا موجبات تشویق دیگران فراهم آید. در اجرای این پیشنهاد نخستین مسابقهٔ سراسری دانش آموزان رشتهٔ ریاضی دبیرستان‌های کشور در فروردین ماه سال ۱۳۶۳ در شیراز با شرکت ۹۰ نفر از به‌ترین دانش آموزان این رشته که از سراسر کشور برگزیده و معرفی شده بودند برگزار شد و از آن پس همه ساله این مسابقات با اهتمام و جدیت روزافزونی در دیگر مراکز استان‌های کشور برگزار گردید و آثار مثبت آن در جلب توجه و افزایش استقبال دانش‌آموزان از تحصیل در رشتهٔ ریاضی به نحو رضایت بخشی آشکار گشت.
اولین حضور ایران در المپیاد بین‌المللی ریاضی
[ویرایش]در سال ۱۳۶۵ به دنبال شرکت کارشناسانی از گروه ریاضی دفتر برنامه ریزی و تألیف کتب درسی در کنفرانس بین المللی آموزش ریاضی، مقدمات ارتباط با المپیاد جهانی ریاضی فراهم شد و ایران دعوتنامه‌ای برای شرکت در بیست و هشتمین المپیاد ریاضی در کشور کوبا برگزار می‌شد دریافت کرد و شش نفر اول چهارمین دورهٔ مسابقات کشوری خود را پس از برگزاری یک اردوی آمادگی یک هفته‌ای، به سرپرستی جناب آقای دکتر محمدعلی نجفی به این مسابقات اعزام کرد. شرکت تیم دانش آموزی ایران در المپیاد ریاضی که در سال‌های نخست جنگ تحمیلی صورت می‌گرفت، تعجب سرپرستان تیم‌های سایر کشورها را برانگیخت، اما تعجب آنان وقتی بیش‌تر شد که با اعلام نتایج مسابقات معلوم شد جمهوری اسلامی ایران در این نخستین بار، در جمع ۴۲ کشور شرکت کننده، مقام بیست و ششم را احراز کرده و یکی از دانش‌آموزان ما نیز موفق به کسب مدال برنز شده‌است. این پیروزی ما را به آینده امیدوار ساخت و با اطلاعات و راهنمائی‌هایی که سرپرست تیم به ارمغان آورد توانستیم برای کسب آمادگی بیش‌تر برای دوره‌های بعدی برنامه ریزی کنیم.
کمیتهٔ ملی المپیاد ریاضی
[ویرایش]تشکیل کمیتهٔ ملی المپیاد ریاضی، مرکب از استادان ریاضی دانشگاهها و دبیران با تجربه و کارشناسان ریاضی دفتر تالیف کتب درسی نخستین اقدامی بود که با همکاری انجمن ریاضی ایران صورت گرفت. از آن پس کلیهٔ تصمیمات اصولی و سیاستگذاری‌های عمومی مربوط به المپیاد ریاضی توسط این کمیته صورت گرفت. عمده مباحثی که در المپیاد ریاضی مورد توجه قرار می گیرند مباحث تئوری اعداد، آنالیز ریاضی و توابع، ریاضیات گسسته و هندسه می باشد.
کارنامه ایران در المپیاد بین‌المللی ریاضی
[ویرایش]... در بیست و نهمین المپیاد ریاضی که در سال ۱۳۶۷ در استرالیا برگزار شد تیم جمهوری اسلامی ایران توانست با کسب یک مدال نقره و ۳ مدال برنز در جمع ۴۹ کشور به مقام بیستم نائل شود. از آن پس سیر صعودی مقام ایران در المپیاد ریاضی آغاز شد. در سال ۱۳۶۸ در آلمان، ایران با ۲ مدال نقره و ۳ مدال برنز و یک دیپلم افتخار در جمع ۵۰ کشور به مقام چهاردهم و در سال ۱۳۶۹ در چین با ۴ مدال نقره در جمع ۵۴ کشور، بار دیگر به مقام چهاردهم دست یافت. سال بعد در سوئد، ایران برای نخستین بار به مدال طلا دست یافت و تیم ما با دو مدال طلا و یک نقره و دو برنز توانست در جمع ۵۴ کشور به مقام هشتم ارتقاء یابد و پایگاهی در ردیف کشورهای پیشرفته‌ای که سابقه‌ای طولانی از حیث شرکت در المپیاد داشتند به خود اختصاص دهد....
مراحل انتخاب تیم ملی المپیاد ریاضی
[ویرایش]برای عضویت در تیم المپیاد دانش‌آموزان می‌بایست چهار مرحله را با موفقیت طی کنند:
- آزمون مرحلهٔ اول که آزمونی چندگزینه‌ای است و در حدود ۱۵۰۰ نفر در این مرحله برگزیده می‌شوند.
- آزمون مرحلهٔ دوم که مشابه المپیاد بین‌المللی با شش سؤال تشریحی، در دو روز متوالی، برگزار می‌شودو حدود چهل نفر برگزیدهٔ این آزمون در یک دورهٔ دو ماههٔ تابستانی شرکت می‌کنند.
- در پایان این دوره، پس از چند آزمون مشکل دوازده نفر مدال طلا می‌گیرند تا وارد مرحلهٔ آموزشی بعدی شوند.
- برندگان مدال طلا بعد از چند ماه شرکت در کلاس‌های پیشرفته باید چند آزمون بسیار مشکل را پشت سر بگذارند تا در نهایت تیم شش نفرهٔ المپیاد ریاضی ایران انتخاب شود.
فاصلهٔ زمانی بین برگزاری آزمون مرحلهٔ اول که معمولاً در اواسط بهمن هر سال برگزار می‌شود و اعزام تیم به مسابقات جهانی که در اواسط تیر انجام می‌شود حدود هفده ماه است. البته دانش‌آموزانی که آرزوی عضویت در تیم ملی المپیاد ریاضی را دارند قطعاً از مدت‌ها قبل از برگزاری آزمون مرحلهٔ اول کار علمی را شروع می‌کنند.