جایگاه زبان فارسی در افغانستان/استفاده از واژه‌های فارسی ایرانی
| تاریخچه زبان فارسی در افغانستان | جایگاه زبان فارسی در افغانستان | نام‌های رایج زنان در افغانستان |
| جایگاه زبان فارسی در افغانستان |
اكنون به مدد زبان و خط فارسی، بیشترین امكانات و ظرفیت‌ها برای ارتباط فرهنگی دو كشور به‌طور بالقوه و بالفعل وجود دارد، چون افغانستان تنها كشوری در جهان است كه محصولات فرهنگی ایران، بدون ترجمه یا حتی برگردان كردن خط، در آنجا قابل استفاده است [۱].
اگر بند اخیر ماده شانزدهم قانون اساسی افغانستان را چنین تفسیر نماییم که بکار بردن کلمات دری فارسی چون دانشگاه در کنار پوهنتون، دانشکده در کنار پوهنحی، مکتب در کنار شوونحی، حاکم در کنار ولسوال، بلدیه در کنار شاروالی ممانعت قانونی دارد چنین تفسیری با اصل روحیه قانون که هدف آن وسعت نظر و دید باز و تحمل پذیری نسبت به همه اقوام و همه زبانهای رائج در کشور بوده مخالفت صریح پیدا میکند. لذا بهترین راه حل این خواهد بود که بکار بردن همه کلمات و واژه های زبان های رائج و رسمی در کشور از نظر قانون ممانعت قانونی نداشته و مارک غیر ملی به هیچ کدام آنها زده نشود. مگر آن واژه های شناخته شده که از سابقه تاریخی مشترک ادبی زبانی برخوردار نبوده بلکه به وسیله مؤسسات و بنیادهای فرهنگی دولتی کشورهای دیگر ساخته شده و سعی در ترویج آنها صورت میگرد که البته استعمال چنین واژه های و تعابیر بی مشکل نخواهد بود. ماننده واژه های که توسط مؤسسات فرهنگی دولتی کشورهای همسایه ما ساخته شده و در کشور ما به چنین واژه ها و تعابیری آشنائی قبلی وجود ندارد چنانچه بعضی از این واژه ها حتی هنوز در داخل خود آن کشورها هم جای نیافتاده و مشکل عملی دارد. البته استعمال چنین واژه ها و تعابیری در افغانستان مشکل ساز میباشد ولی کلمات مشترک که بین گویش های مختلف زبان (فارسی و دری) همسان بوده و توسط شعرا و ادبا همین حوزه جغرافیایی و مدنی از گذشته های دور تا امروز مورد استفاده قرار داشته بر چنین واژه ها و تعابیری نمیتوانیم تعبیر بیگانه گذاشته و آنها را در محدوده خاص جغرافیایی یک کشور خاصی متعلق دانست ولی واژه ها و کلمات که توسط مراکز و بنیاد های فرهنگی دولتی مانند فرهنگستان ها ساخته شده و در محدوده جغرافیائی هر یک از کشورها که آن فرهنگستان ها و یا بنیادها به آن کشور تعلق دارد مورد استفاده قرار داشته چنین واژه ها و تعابیری بمشکل بتواند در خارج محدوده جغرافیائی آن کشور مورد استعمال قرار گیرد و واضح است که در کشور ما از چنین واژه های نامأنوسی استقبال نمیگردد و مصداق ممیزه زبان معیاری را که یک جامعه زبانی را از جوامع مجاور آن متمایز میگرداند. در چنین موارد میتواند مثال خوبی بحساب آید. برای روشن شدن مطلب فوق نمونه چندی از این واژه ها را بطور مثال یادآوری می نمائیم [۲]:
- رایانه بجای کمپیوتر
- دورنگار بجای فکس
- آموزانه بجای حق التدریس
- آمار بجای احصائیه
- لیوان و استکان بجای پیال
- فرودگاه بجای میدان هوائی
- خودرو بجای موتر
- مامان بجای مادر
- گذرنامه بجای پاسپورت
- گوشه بجای زاویه
- رویه بجای سطح
- گوشه باز بجای زاویه منفرجه
- گوشه تنگ بجای زاویه حاده
- بزه بجای جرم
- کیفر بجای مجازات
- پروانه بجای جواز
- ربایش بجای جذب
- رایزنی بجای مشاوره
- روادید بجای ویزه
- چونی بجای کیفیت
- چندی بجای کمیت
- سود بجای محکمه
- نلوگ بجای مالیات
- سملیوت بجای طیاره
و یا اسامی ماه های هجری شمسی
- فروردین بجای حمل
- اردی بهشت بجای ثور
- خورداد بجای جوزا
- تیر بجای سرطان
- مرداد بجای اسد
- شهریور بجای سنبله
- مهر بجای میزان
- آبان بجای عقرب
- آذر بجای قوس
- دی بجای جدی
- بهمن بجای دلو
- اسفند بجای حوت و امثال اینها
گرچه استفاده از واژه های اخیر و امثال آنها ممکن در ادبیات کهن ریشه داشته باشد ولی در زمان حاضر برای شهروندان افغانستان چنین واژه های بیگانه و ناآشنا می‌نماید. و اگر در نشرات رادیو و تلویزیون و زبان جرائید و روزنامه های ما از چنین واژه ها و امثال آنها استفاده شود یقیناً به اعتراض مردم مواجه گردیده و مقبولیت چندانی نخواهد داشت ولی کلمات و واژه های مشترک که شعراء و ادیبان بزرگ این خطه باستانی، چون مولوی، فردوسی، رودکی، حافظ، عطار، جامی، سعدی، انصاری و غیره بکار برده اند و امروز در آثار ایشان بطور فراوان بر چنین واژه ها و کلمات برمیخوریم نمیتوان چنین واژه ها و کلمات را بیگانه خوانده بلکه اینها کلمات و واژه های اصیل فارسی دری است که بهمه ساکنان این حوزه جغرافیائی و تمدنی تعلق دارد و برای ملت ما بیگانه و ناآشنا بشمار نمی رود.
منابع
[ویرایش]- ↑ http://www.persianacademy.ir/fa/y090590.aspx
- ↑ http://www.khawaran.com/%D8%B2%D8%A8%D9%80%D9%80%D9%80%D9%80%D8%A7%D9%86/%D9%85%D9%80%D9%80%D9%80%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%B2%D8%A8%D9%80%D9%80%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1%DB%8C-%D9%81%D9%80%D9%80%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D9%80%D9%80%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D9%80%D9%80%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%80%D9%80%D9%80%D8%AA%D8%A7%D9%86.html