جایگاه زبان فارسی در افغانستان/تاریخچه زبان فارسی در افغانستان
| آیا دری و فارسی دو زبان است؟ | جایگاه زبان فارسی در افغانستان | استفاده از واژه‌های فارسی ایرانی |
| جایگاه زبان فارسی در افغانستان |
بنا بمدارک و اسناد موجودیکه بدسترس ما قرار دارد در کنار زبانهای محلی دیگر زبان دری فارسی قبل از ورود اسلام در سرزمین هائیکه امروز بنام افغانستان یاد می‌گردد تکلم گردیده و با آمدن اسلام نه اینکه از شکوفائی این زبان کاسته نگردیده بلکه همدوش زبان عربی این زبان هم در نشر و پخش اسلام نقش اساسی را بدوش داشته و بعنوان زبان دربار (دری) در این حوزه جغرافیایی معروف گردیده است.[۱]
در زمان سامانی‌ها، غزنوی‌ها، سلجوقی‌ها، غوری‌ها، خوارزمی‌ها، تیموری‌ها و غیره زبان دری در اوج ترقی خود قرار داشته شعراء و ادبای زیادی را چون مولوی، فردوسی، عبدالله انصاری رودکی، انوری، خاقانی، جامی، حافظ، سعدی، عطار نیشاپوری و غیره را پرورانیده است و امروز بعنوان یکی از زبانهای زنده دنیا قد علم کرده است و در بیشتر دوره‌های تاریخی این دیار زبان دری زبان علمی و اداری همان دوران نیز بوده و مکاتبات ادارات رسمی بهمین زبان رد و بدل می‌گردیده و بالاخره در کنار زبان عربی زبان درسی و علمی در مراکز علمی نیز بوده است. با وجودیکه حکومت‌های غزنویان، سلجوقیان، تیموریان، صفویان، قاجاریه و افشاریه و پادشاهان دیگری که در این حوزه جغرافیایی حکومت می‌کردند از نظر نژادی و زبانی زبان خاصی خود را داشتند مگر زبان اداری و علمی دوران شان همین زبان فارسی دری بوده و مکاتبات تاریخی و آثار باقیمانده آن دورانها نمایانگر همین حقیقت است.[۲]
ورود بی‌رویه واژگان بیگانه
[ویرایش]فارسی افغانستان دو بار در معرض ورود بی‌رویة واژگان بیگانه به کشور قرار گرفت. نوبت اول در عصر مشروطیت بود که پنجره‌های کشور ناگهان به روی جهان خارج باز شد و نوبت دوم در سال‌های بعد از یازده سپتامبر که نه تنها پنجره‌ها، بلکه درها هم باز شده و بخشی از مقدرات کشور در دست جهان غرب قرار گرفت.
امروزه بخش عمده‌ای از نظام آموزشی و اجتماعی افغانستان در اختیار مؤسسات غیردولتی (ان جی او ) است و این‌ها که غالباً به کشورهای غربی وابسته‌اند، بر زبان فارسی تأثیری شدید گذاشته‌اند. بسیاری از تحصیل‌کردگان افغانستان که با این مؤسسات و مراکز آموزشی سروکار دارند، تقریباً دو زبانه شده‌اند و بخشی از فضای ذهنی و زبانی‌شان در تصرف زبان انگلیسی است.[۳]