تاریخ ایران/صفاریان
صفار به معنای رویگر است. صفاریان نیز ابتدا گروهی عیار بودند ولی علیه طاهریان شورش کردند و بر سیستان چیره شدند. صفاریان ابتدا طاهریان را مغلوب کردند و بر فراه، هرات و پوشنگ دست یافتند سپس نیشابور را گرفته تا گرگان و طبرستان و ری تاختند. پس از آن بلخ، کابل، غزنه و بست را به قلمرو خود افزودند و به پایتخت خود در سیستان (زرنج) بازگشتند. آن ها سه بار به فارس حمله بردند و با عباسیان وارد جنگ شدند.
یعقوب (اولین پادشاه صفاریان) واسط را تصرف کرد و سپس به بغداد هجوم برد ولی شکست خورد، بیمار شد و درگذشت. پس از وی برادرش عمرو به سلطنت رسید. وی با شورش سامانیان در فرارود که به تحریک عباسیان بود مواجه شد و در بلخ از آن ها شکست خورده و اسیر شد. امیر اسماعیل سامانی او را در بند کرد و به بغداد فرستاد. عمرو پس از مدتی در زندان بغداد به قتل رسید.
در زمان صفاریان زبان فارسی زبان رسمی شد و تا حدودی از مرگ تدریجی آن جلوگیری شد. یعقوب که احساسات وطن‌پرستی و استقلال‌طلبی بر او غلبه داشت، به مخالفت با فرهنگ و زبان عربی - که ثمره و نشان غلبه بیگانگان بر سرزمینش محسوب می‌شد- برخاست.
یعقوب در شهر زرنگ میان دروازه فارس و طعام، کاخی ساخت که دارالعماره نیز در آن واقع بود. همچنین بنای قسمتی از بازارهای شارستان زرنگ را که در اطراف مسجد آدینه قرار داشتند، از آثار یعقوب لیث می‌دانند و گفته می‌شود یعقوب عایدات آن را که روزانه هزار درهم برآورد می‌شد، وقف مسجد آدینه در سیستان و مسجدالحرام در مکه کرده بود. مقدسی نیز بنای یکی از مناره‌های مسجد جامع شهر زرنگ را ساخته یعقوب لیث می‌داند. از بناهای دیگری که به یعقوب لیث نسبت می‌دهند، قلعه سعیدآباد در شهرستان اصطخر است که چون بر آن غلبه یافت، خرابش کرد، ولی بعدها که به ساختمانی جهت زندان نیاز پیدا شد، دستور داد که در همان محل زندان بسازند. «و آنجا را زندان خشم گرفتگان و کسانی که از کشتن ایشان چشم می‌پوشید، قرار داد».